Pantanal

Pantanal

Een blijmoedige Mirjam en Wagner laten wij achter op de compound, nadat Wagner nog even aan een liaan swingt vóór Carla hen saampjes portretteert. Wagners vader opent het hek voor ons, zodat wij zonder te stoppen de drukke doorgaande weg op kunnen draaien. Bij het tankstation vullen wij de dieseltank en de drie containers achterop, om van Pantanal do Sul naar Pantanal do Norte te kunnen rijden zonder in de problemen te geraken. Op dit traject is geen tankstation te vinden! Wanneer wij de Rio Miranda zijn overgestoken, slaan wij op aanwijzing van Mirjam linksaf. Wij volgen de borden voor Posada do Ilha. In het verleden heeft een Koreaans bedrijf in dit prachtige gebied een toeristische trekpleister willen opzetten. Een uitstekend initiatief! Een uitgelezen plek, waar men een geweldig uitzicht heeft over de zuidelijke Pantanal vanaf de uitkijktoren, die door hen is neergezet. Een enorm uitgestrekte vlakte met laag struikgewas, bosjes en bomen te midden van open ruimtes, die als de regens aanvangen deels onder water zullen lopen. Prima geconstrueerde gebouwen met beschadigde ruiten dateren uit die tijd en getuigen van een desolate verlatenheid… Van horen zeggen zou er sprake zijn van frauduleus gedrag… Overal ter wereld leven mensen die bereid zijn hun ziel te verkwanselen voor geld … Tot boetedoening zijn zij het land uitgezet met achterlating van hun bezit. Zonde, dat deze investering verloren gaat door leegstand en ontbrekend onderhoud, waardoor alles verpaupert, al hebben zij gesjoemeld. Wij genieten van het uitzicht vanaf de uitkijktoren. Apen laten zich luidkeels horen, maar wij kunnen ze niet in het gebladerte van de bomen ontdekken. Niet goed voor te stellen hoe dit enorm uitgestrekte gebied van een 188.000 vierkante kilometer, deels in Paraguay en Bolivia, maar grotendeels in Brazilië gelegen, eruitziet als het water een 3 meter is gestegen, doordat er zoveel regen valt in het regenseizoen. In het moerassige gebied zie je nu reeds het vee met hun poten in het water staan. Als het waterniveau stijgt moeten mens en dier zich terugtrekken en zich beperken tot leven op de hoger gelegen delen, waardoor een groot gedeelte in het regenseizoen ontoegankelijk is. 80% van het gebied komt onder water te staan! De Pantanal is in feite een grote kom tussen de omringende Serra’s, ontstaan door het naar beneden drukken en het opduwen van de aardkorst, waardoor het Andesgebergte is gevormd. Héél lang geleden. Een proces van opstuwing van aardlagen, wat nog steeds gaande is. Deze kom is in feite een enorm waterbassin, wat water ontvangt vanuit de omringende bergketens, waardoor deze kom een geweldige rivierdelta bevat. De bergketens worden aan de buitenzijde omringd door droge gebieden. In Paraguay en Bolivia door de Gran Chaco. In het zuidoosten, het oosten en noorden door de Cerradosavannes in Brazilië, terwijl in het westen en noordwesten de Chiquitano dry forests de serra omringen. Uit deze kom wordt het water afgevoerd door in eerste instantie de Rio Paraguay, die in de Pantanal ontspringt, maar verder op geassisteerd door de Rio Paraná. Het landschap en de wetenswaardigheden zetten een mens aan het denken… Na de lunch keren wij terug naar de BR- 262 richting Corumbá op de grens naar Bolivia. Zo ver rijden wij echter niet door. Wij slaan rechtsaf bij de splitsing ter hoogte van Buraco das Piranhas – de entree van de zuidelijke Pantanal- de MS-184 op. Via een hoge smalle lange brug – de Passo do Lontra- over de Rio Miranda bereiken wij het dorpje Lontra, van waaruit excursies worden georganiseerd met safariwagens zoals in Afrika. Na een houten brug parkeren wij in de schaduw van een boom. Gelukkig passeren er bijna geen wagens, omdat het tijd is voor middageten, gevolgd door een eventuele siësta. Vanwege de hoge temperatuur prefereert Jan buiten te koken op de uitgeklapte rijplaten op het outdoor gasstelletje, wat wij 2 jaar terug in navolging van vele Argentijnen in Loma Plata in Paraguay hebben aangeschaft. Ideaal om buiten op te koken! Belangrijk item: op tijd nieuwe gastankjes arrangeren, want die kun je niet overal bemachtigen! Op onze reeds zoveel jaren meegesjouwde mini stoeltjes genieten wij van een welverdiende warme hap aan de kant van de onverharde weg! Wanneer wij onze weg vervolgen zien wij prachtige vogels, krokodillen, 2x een hert en 2 miereneters. Als klap op de vuurpijl zien wij grote blauwe ara’s van dichtbij foerageren, wanneer wij een overnachtingsplek zoeken op Fazenda São João. Jammer genoeg werkt Alex hier niet meer en is er niemand ter vervanging aangesteld. Mirjam heeft ons aanbevolen met hem een ochtendwandeling te maken, omdat hij als gids zijn enthousiasme op zijn gasten overbrengt, je heel veel laat zien en horen van de omringende natuur, waardoor je veel informatie opdoet. De Fazenda heeft echter het aanbod teruggebracht en biedt uitsluitend toertochten te paard in groepen aan. Wij durven niet meer op onze leeftijd op een paard te klimmen, maar met name Carla lijkt het geweldig om op een paardenrug de ongerepte natuur te verkennen. Het is warm en benauwd en daarom zeer plezierig, dat er één parkeerplekje is om aan de stroom van 220V te gaan. Wij slapen met de ventilator aan! Dat geeft een welkome verkoeling! ’s Ochtends vroeg arriveert een mini toeristenbus om zich te melden voor de paardrijtocht. Het personeel is reeds druk doende met de zorg voor de paarden. De laatste paarden worden gezadeld, waarna ze kunnen worden bestegen en de groep in een rij de compound verlaat. De verstilde rust keert weerom... Wij hebben de indruk, dat een ouder echtpaar eigenaar is van de fazenda, de zaak beheert, maar het werk aan het afbouwen is, om verzekerd te zijn van een inkomen gebaseerd op arbeid zonder grote krachtsinspanning. Verstandig om op deze manier het rustiger aan te kunnen doen en het personeel, met een eigen woning op het terrein, niet hun werk te ontnemen. Het is een prachtige locatie in een deels moerassige en bosrijke omgeving, waarbij de gebouwen in een weidse vlakte zijn gecentraliseerd. Wij nemen afscheid van de blauwe ara’s, die zich voor ons vertrek nog even laten zien. Op weg naar de man op de driesprong, Curva do Leque, die ons moet raden over de route naar de Pantanal do Norte. Langs moerasvijvers vol krokodillen en heel veel verschillende vogels….. Wij genieten! Op de driesprong zien wij, dat linksaf alles in de fik heeft gestaan en op de kruising zich een café annex eetgelegenheid bevindt, waar men een 25 meter verder een band kan laten repareren… Wie weet bezit de man nog meer vaardigheden… Dit is waar wij getuige van zijn….Wanneer wij arriveren vraagt Jan hem om advies over de te volgen route naar het noorden. De man trekt een bedenkelijk gezicht… De eerste 50 km zijn te doen en zijn de moeite waard, geeft hij aan, maar erna is het één grote woestijn, waarin wij zullen belanden met talloze sporen. Zonder gids zal het moeilijk wezen het juiste pad te volgen. Bovendien is de ondergrond zo mul, dat wij in de eerste of tweede versnelling moeten rijden, wat diesel slurpt! En dat 300 km lang! Een simpel rekensommetje! Onvoldoende diesel ondanks de gevulde extra drums! Wij bestellen een koud drankje uit de koeling en nestelen ons in de schaduw op het terras om samen deze informatie door te nemen. Alles tegen elkaar afwegende, besluiten wij het eerste traject te rijden om daarna terug te keren. Wij zien de vrachtwagens met brokken graniet rijden ter versterking van de rijweg, die wij zullen volgen. Jan zijn blik valt op het linker voorwiel van de Unimog. Het lijkt alsof er olie over de binnenzijde van de band heeft gesijpeld… Hij kruipt onder de auto om te zien of dit klopt om uit te vinden, wat er loos zou kunnen zijn…. Door het gerammel op de onverharde wegen en potholes is een moer van het olievulgat voor de as losgetrild, waardoor olie heeft gelekt langs band en velg. Geluk bij een ongeluk, dat wij hier op het terrasje op ooghoogte zitten te delibereren, waardoor je dit euvel opmerkt… Jan controleert het olieniveau, wat op orde lijkt, en draait de moer stevig aan. Voor de zekerheid loopt hij alle moeren na… Hierna groeten wij de man, die ons informatie heeft verstrekt en ondertussen een band van een klant heeft gerepareerd. De weg wordt opgeknapt in verband met de aanstaande regenperiode, zodat de weg hoger ligt en een steviger ondergrond heeft, waardoor de weg hopelijk niet wordt weggewassen. Welgemoed gaan wij op weg. De rijbaan oogt beter dan wat wij al rijdend ervaren! Wellicht verandert het verderop… De weg krijgt het voor zijn kiezen door de zwaar beladen vrachtwagens met stenen en vee…Aan onze linkerhand verschijnt een prachtig plaatje! De man van het café heeft gelijk! In het fraaie ochtendlicht en de opkomende zon zien wij een langgerekt meer omringd door een enorm uitgestrekt moerassig gebied met flamingo’s en prachtige witte vogels, die wij niet kennen. Zij blijken familie te zijn van de ooievaar: een zwarte kop met rode kraag, een brede lange zwarte snavel en lange stelten. Wonderschoon in de vlucht als zij net als een eskadron vliegtuigen in formatie vliegen!!! De naam van deze vogel is Jabirú of Yabirú. Carla maakt een filmpje van de verschillende vogels als zij opvliegen en verderop weer neerstrijken. Plots wordt zij aangesproken door een automobilist, die naast haar stopt en haar in het Nederlands aanspreekt. Zij stopt de video, denkt zij. De Braziliaan heeft jaren in Nederland verbleven op meerdere locaties, daar hij voor verschillende bedrijven heeft gewerkt. Hij somt op, waar hij heeft gewoond. Zelfs Sliedrecht en Dordrecht komen in het rijtje voor door zijn contract met CAT. Hij is helemaal blij een Nederlands nummerbord te zien en Nederlands te kunnen spreken… Hij werkt nu voor een bedrijf, dat afgelegen Fazenda’s probeert te voorzien van communicatiemogelijkheden. Voor een geïsoleerd gebied als hier een welkome investering! Zijn maten slaan geamuseerd hun collega gade en wachten geduldig. Even later vervolgen zij hun weg. Carla stapt bij Jan in de auto en ontdekt, dat de video op haar mobiel nog loopt, waarna zij de opname stopt. Op een later tijdstip bekijkt Carla globaal de opnamen en wist een beeld van een hand. Stom, want dit is geen mislukte foto, maar het filmpje met mooie opnames van de vogels, die te lang heeft doorgelopen… Haastige spoed is zelden goed! Niet getreurd: op de terugweg een herkansing… Tegen beter weten in hopen wij, dat de onverharde weg, die wordt opgeknapt, wat plezieriger wordt om te rijden. Het landschap is aantrekkelijk, maar niet zo bijzonder, dat het gehobbel erdoor wordt gecompenseerd. Het is zelfs zo, dat wij in discussie gaan of dit ontzettende gerammel voor de auto niet funest is. De moer van de as is reeds losgetrild, met olielekkage gepaard. Wat is de consequentie als wij verder doorrijden? Kort en bondig: dit is vragen om ellende! Ons lijf is het ondertussen eveneens zat! Op iOverland staat een overnachtingsplek op een zijweg. Wij besluiten deze zijweg in te slaan om te overnachten. De bocht verderop waar de weg een lus maakt staat ons beter aan dan de aangegeven plaats op iOverland. Wij parkeren op een open plek met een prachtig vergezicht naar weerskanten. Eenzaam, maar niet alleen… Wanneer ons warme eten staat te pruttelen, komt een safariwagen met toeristen aangereden. De wagen wordt naast een grote boom vrij dicht bij ons geparkeerd, zodat iedereen naar eigen wens een plekje kan zoeken en kan relaxen. Een groot zeil wordt uitgelegd. De zonaanbidders zoeken de zon op, terwijl anderen zich in de schaduw terugtrekken. De chauffeur bereidt in de tussentijd een maaltijd voor het hele gezelschap, terwijl de gids zich terugtrekt aan de overkant van onze camper, waar hij aan de omheining een doek bevestigt, zodat hij onder een schuin afdakje even een tukkie kan doen in de schaduw. Wonderwel staat hij op als de maaltijd bereid is! Niemand hoeft hem te halen of te roepen… Ons eten is eveneens gereed. Zij nuttigen de maaltijd onder de grote boom. Wij onder onze luifel. Beide partijen maken de boel aan kant. De safariwagen vertrekt. Ten afscheid zwaaien wij elkaar gedag. Wij hebben het rijk weer voor ons alleen! Af en toe passeert er een auto, maar het aantal is op twee handen te tellen. Jan controleert of er na geruime tijd stilstaan voldoende olie in de as van het linker voorwiel zit. Nee: te weinig! Hij vult de olie aan. De moer heeft zich keurig gehouden: die zit stevig vast! Na vieren genieten wij van de vele vogels, die naar hun eigen plekje terugkeren, waar zij doorgaans slapen. Overdag gaan zij foerageren en verlaten hun overnachtingsplek. Twee keer per dag zie je de vogels overvliegen! De ara’s, de papagaaien en de toekans vinden wij toch wel het summum om gade te slaan, alhoewel er talloze mooie vogels passeren… Een toekan zijgt neer in een boom niet ver van ons vandaan en laat zich horen. Beetje bij beetje ga je bepaalde vogels aan het geluid, wat zij produceren, herkennen. Boeiend! Sommige soorten zijn behoorlijk luidruchtig! Wat opvalt is, dat er zo ontzettend veel verschillende kleine vogeltjes zijn. Meestal met een lange dunne snavel. Insecteneters? Soms met bijzonder mooie kleuren! Echter op de foto vastleggen is een monnikenwerk… Zij zijn rap en moeilijk in de lens te vangen. Fotograferen is zitten of staan en eindeloos geduld hebben… Echter als de schemering invalt worden de insecten actief, terwijl bepaalde muggen overdag ons reeds weten te vinden. Minuscule zwarte streepjes als ongedierte laten zich niet weerhouden door horren! Echt valse prikjes! Wij weten niet, wie wat doet! In elk geval worden wij geprikt: het jeukt geweldig. Moeilijk om eraf te blijven! Als je gaat krabbelen, wordt de jeuk alleen maar erger! Soms ontstaan er blauwe plekjes, waarvan wij 2 tot 3 weken hinder ondervinden. Deet vormt een barrière, maar helaas niet afdoende. Lange mouwen en een lange broek plus sokken dragen er toe bij, dat je minder gestoken wordt. De beste remedie is licht uit en je bed in! Wel proberen de ruimte zo veel mogelijk insectenvrij te houden door horren en een vliegengordijn. Anders kun je niet rustig slapen, omdat insecten je belagen… Zoem-zoem rond je hoofd… Er landt iets op je wang of op je neus…Licht trekt insecten aan…Naar bed als het donker is en opstaan als het licht wordt. Prima voor de elektriciteitsvoorziening... Goed voor het milieu! Het is stikheet en benauwd! We slapen met alle ramen open en het hefdak omhoog… Onweer en regen in aantocht?! Aardedonker is het de volgende ochtend! Voor het ontbijt begint het reeds te druppen…Het gaat steeds harder regenen… Het regent in! Ramen dicht… Als de regen even stopt gaat Carla buiten haar haren kammen. Een grote kudde koeien wordt verweid. Vier gaucho’s begeleiden hen intensief om te voorkomen, dat de een de ander aansteekt om een ander pad te kiezen en er een uitbreekt…Een mooi schouwspel om gade te slaan. Jan kookt buiten en bergt het kookstel onder de bank om binnen leefruimte te creëren, want het ziet er niet naar uit, dat het droog blijft. De regen vangt opnieuw aan tijdens het middageten. ’t Blijft gieten… Het hefdak naar beneden. Het is kil! Jurk uit en een lange broek aan… Wij zetten berichtjes klaar in onze telefoon om ze in de bewoonde wereld te verzenden… Prima gelegenheid om de blog bij te werken en foto’s te downloaden. Wat een totaal andere dag dan gister! Vogels laten zich niet zien en niet horen… Het is vroeg donker. Lekker op tijd het bed in! In de vroege ochtend stopt de regen. Grote plassen… Het is behoorlijk sompig. Het zonnetje breekt door. Zo intens, dat het binnen de kortste tijd eruitziet alsof het absoluut niet heeft geregend! Jan wil heel graag de weg vervolgen, waaraan wij overnachten, naar Pantanal do Rio Negro. Een van de passanten heeft Jan verteld, dat deze weg goed te berijden is. Zanderig tot uitgesproken mul! Wij zien ze soms ploegen om erdoor te komen. Voor Jan een uitdaging… Zijn Unimog is hiervoor gemaakt en kan dat aan! Vier kilometer ploegen wij voort. Harde stugge takken boven ons en aan weerszijden!!! Door het weinige vocht geven deze weerbarstige takken absoluut niet mee. Carla adviseert Jan terug te keren. Op deze manier gaan misschien onze zonnepanelen eraan en onze spiegels kapot!!! Door schade en schande een twee jaar geleden geleerd in Argentinië, waar Jan zijn linker spiegel het heeft begeven. Niet verkrijgbaar in Zuid Amerika!!! Leve de 1 seconde lijm!!! Gelukkig zijn wij het met elkaar eens! De wagen is niet klein genoeg om deze route te volgen: wij zijn te breed en te hoog voor dit lage stugge struikgewas! Wij keren om! Terug naar de splitsing; de verschrikkelijk slechte weg weer op. Revanche voor de weggegooide video… Ongelooflijk: er zijn bijna geen flamingo’s en Jabiri’s aanwezig in en rondom het meer! Het licht valt ook niet zo mooi als eergister…Totaal geen rekening mee gehouden! Zo’n mooie opname als eergister zit er gewoon niet in! Echt zonde! Het is niet anders. Een harde les om de volgende keer beter op te letten: op een rustig moment afspelen en erna beoordelen of iets weggegooid kan worden of niet. Bij de driesprong besluiten wij de weg MS-228 te vervolgen en niet linksaf te slaan. Het nieuwe groen duikt alweer op tussen de verbrande struikgewassen. Prachtige vogeltjes vliegen van links naar rechts en van rechts naar links. Zij zijn zo rap, dat je ze ternauwernood goed kunt gadeslaan. Hoe langzaam wij ook rijden… Als Jan het eten kookt, hebben wij gelegenheid om ze beter te bekijken, maar desalniettemin blijven zij snel. Moeilijk om er zicht op te krijgen! Wanneer wij Porto Manga bereiken komt de pont speciaal voor ons van de overzijde onze richting op. Wanneer hij aanlegt blijkt onze zijde voorzien te zijn van 4 ijzeren oprijplaten, waarvan er slechts 2 worden gebruikt. De afstand tussen de platen komt niet overeen met de wielbasis van onze wagen, maar is gebaseerd op een personenwagen… Half erop en half ernaast rijden onze wielen… Wij zijn de enige. Drie man bedienen de pont. De stuurman op zijn post… De andere twee houden zich tijdens de oversteek bezig met vissen in de brede rivier Paraguay. Trots laat de jongste man aan Jan zien wat een joekel van een vis hij reeds heeft gevangen… Aan de overzijde moet Jan achteruit de kant oprijden. Weer over die zelfde enge platen, die niet op onze wagen zijn afgestemd… Gelukkig gaat het goed! Het dorpje telt zeggen en schrijven 4 aftandse kotjes… Niet juist, want er is dicht aan de wal een bedrijf gevestigd: Pantanal Jaguar Company! Een compound met cabana’s, waar je wordt ondergebracht als je deelneemt aan de door hen georganiseerde tour! Ernaast een fatsoenlijk pand met een prachtig uitgesneden decoratie in de houten deur van ibissen of reigers. Het huis van de boss? Een schril contrast met de armoede van de kotjes een kleine paar honderd meter verder! De weg richting Corum is abominabel! Opgelucht halen wij adem, wanneer wij de T-splitsing bereiken, waar wij linksaf slaan om de MS-432 richting Albuquerque te volgen. Een totaal ander gebied: heuvelachtig en omzoomd door de Serra. Wij passeren een weg, die naar een mijn voert…. Even later zien wij 4 gaucho’s bezig de kalveren te scheiden van de koeien. Het is een bijzonder grote kudde! Zij drijven de beesten naar omheinde delen van de weide, waar zij kortdurend worden opgevangen. Wanneer de selectie is voltooid, krijgen de koeien, in 2 groepen verdeeld, na elkaar de gelegenheid om naar de wei terug te keren. Zij rennen als dwazen om als eerste de wei te bereiken…Een enorm gedrang ondanks de trechtervormige toegang naar een smal gangpad, wat als een sluis functioneert! De gaucho’s te paard proberen de koeien te behoeden om in de verdrukking onderuit te gaan. Met moeite kunnen zij zichzelf staande houden! Ongelooflijk hoe snel de rust is weergekeerd na deze stormloop! Je kan je al snel niet meer voorstellen hoe hectisch het even ervoor was… Een hoop getoeter: een bus met personeel van de mijn wil ons passeren. De chauffeur vindt, dat wij de weg blokkeren. Meerdere bussen ontmoeten wij op deze route, zowel als tegenligger als achterop komend verkeer. Twee schoolbussen met schoolkinderen komen ons tegemoet. Een latertje voor de kinderen. Wij rijden verder tot wij een kerkje op een heuvel voor ons zien opdoemen. Een heel klein gehucht. Een mecanicien hogerop en een woonhuis naast de kerk. De buurman gevraagd of wij aan de andere zijde naast het kerkje mogen parkeren. Hij biedt ons in eerste instantie ruimte aan bij een vervallen schoolgebouw met bloot liggende elektriciteit en een toilet, wat ons doet gruwen. Jan weet het mooi te brengen. Hartelijk dank voor het aanbod, maar wij zijn zelfvoorzienend. Alles wat wij nodig hebben, is aan boord. Mogen wij daarginds parkeren? Jazeker! Zo staan wij in de bocht van de doorgaande weg aan de rechterzijde van de kerk. Iedereen die passeert, bekijkt die vreemde snoeshaan, die daar anders nooit aanwezig is… Bij tijd en wijle slaan wij passanten gade, terwijl wij het plekje rond de kerk verkennen, de toekan zien overvliegen evenals papegaaien en ara’s, zo lang het schemert. Dan wordt alles in duisternis gehuld op die ene lantaarnpaal na…. Stilte...Tijd voor nachtrust…Wanneer wij de weg vervolgen slaan wij vóór het dorp Albuquerque af. Jan is geen man, die graag een hengel uitwerpt en dan een haakje uit een bek moet halen, alhoewel hij enorm van vis als gerecht kan genieten. Hij vindt die vishaakjes verschrikkelijk! Talloze enthousiaste vissers rijden ons tegemoet op weg naar het dorp, wat faam geniet als een prima vislocatie. Smaken verschillen! Op het kruispunt met de BR-262 voert de weg naar rechts naar Corumbá en Bolivia. Naar links naar Campo Grande. Voor wij de weg opdraaien, maken wij een stop om struisvogels te fotograferen, die hier stappen, koffie te drinken en een plasje te plegen, want een mens weet niet of er straks gelegenheid is om te stoppen. In de zuidelijke Pantanal hebben wij in feite het landschap bekeken, voor zover wij het gebied met de auto kunnen bereiken. Twee opties dienen zich aan om de noordelijke Pantanal te bezoeken: een bootreis van Corumbá naar Porto Jofre over de São Lourenco óf over de weg via een heel lange lus….