De Noordelijke Pantanal

Een asfaltweg voert ons het plaatsje Poconé uit. Op de splitsing richting Porto Jofre strekt zich een onverharde weg voor ons uit. Redelijk om te zien. Al ras verandert de zandweg in een puur wasbordtraject! Wij worden door elkaar gerammeld! Buitengewoon enerverend en vermoeiend! Grijze termietenheuvels aan weerszijden in tegenstelling tot de rode termietenheuvels in de zuidelike Pantanal. Wanneer wij de entree van Parque Nacional do Pantanal Matogrossense bereiken, passeren wij zonder te stoppen om door te rijden naar Pousada Portal Paraiso om te informeren of wij hier kunnen overnachten. Een vriendelijke oudere man duidt ons waar wij kunnen parkeren, nadat wij voor 2 nachten contant hebben betaald. Zoon Mateus komt even later om te wijzen, waar wij elektriciteit vandaan kunnen betrekken, waar wij kunnen douchen en gebruik kunnen maken van het toilet. Zelfs een gasfornuis staat tot onze beschikking en een heus zwembad om af te koelen in de hitte. Wij zoeken een hoog gelegen plekje naast de omheining van het zwembad, waar wij horizontaal staan, vanwaar wij een weids uitzicht hebben over het open veld, wind kunnen vangen en de zon onze zonnepanelen kan opladen. Echter met de kont naar het zuiden, want de zon draait over het noorden, zodat de achterdeuren niet de ganse dag in het zonnetje staan zoals bij de zeven watervallen! Onder de boom diagonaal tegenover ons, staat een Frans echtpaar, die zojuist uit Porto Jofre zijn teruggekeerd. Zij vertellen, dat het de moeite waard is om deze plaats te bezoeken. Wij zullen onderweg echter geen boodschappen kunnen doen. Helaas zijn wij aangewezen op Poconé. Excursies, overnachtingen en maaltijden moeten in het park contant worden afgerekend. Hebben wij dan wel genoeg Braziliaans geld tot ons beschikking? Wij nemen ons voor de volgende dag te informeren of het mogelijk is mee te rijden naar Poconé als de heer of vrouw des huizes naar het stadje gaat. Als wij ons installeren blijkt namelijk de achterdeur helaas los te zijn gerammeld op de ripoweg! Weer uit het slot! ’t Lukt niet de deuren te sluiten! Provisorisch de achterzijde gesloten. Gelukkig hebben de kleine 15 kilometer niet zo’n ravage aangericht als op het traject van zuid naar noord. Jan bedenkt, dat hij een extra schuifslot wil monteren om de deuren in het gareel te houden. Eerst op tijd naar bed en bijkomen van de vermoeienissen. ’s Ochtends lukt het Jan de afgekoelde achterdeuren te sluiten! Voor hoe lang houdt dit stand? Op iOverland hebben wij gelezen, dat je een maaltijd in het restaurant van de Pousada kunt gebruiken. Een goed uitziende maaltijd wordt ons voorgezet. Mooi opgemaakte schotels! Koffie toe. Er hangt een sticker, dat je met Visa kunt afrekenen. Wat een geluk! Dan hebben wij zeker genoeg geld, want wij hebben extra gepind om alle onkosten te kunnen afrekenen als wij contant moeten betalen. Wanneer wij dit checken, blijkt men de Visa niet meer te accepteren. Jan mag na de siësta met de heer des huizes meerijden naar het stadje om te pinnen en een schuifgrendel te kopen in de ijzerhandel. Dikke pech! Beide Bradesco pinautomaten zijn leeg… Nul op het rekest! Bovendien blijken alle winkels gesloten, want het is een of andere rooms-katholieke feestdag. Onverrichterzake keren de mannen terug naar de boerderij. Carla heeft ondertussen buikpijn. Een vreemd bloederig blaasje in haar lies. Last van een teek? Jan bekijkt het plekje en geeft aan, dat dit veroorzaakt is door een ander insect. Later op de avond en in de nacht worden beiden hondsberoerd. Alles doet zeer. Hevige diarree, buikkrampen, hoofdpijn, terwijl Carla ook moet overgeven. De spierpijnklachten verdwijnen vrij spoedig. Alleen voelen beiden zich hondsberoerd en doodmoe. De temperatuur van 40 / 41 graden Celsius zorgt, dat je lichaam oververhit raakt, wat niet tot herstel bijdraagt. Carla slaapt en slaapt - 3 dagen lang-, terwijl Jan zich op de been houdt om voor beiden te zorgen. Hij is echt niet lekker, maar gelukkig niet zo ziek als Carla, die dit keer weer oververhit raakt en door Jan gekoeld wordt. Met antibiotica herstelt Carla beetje bij beetje. De baas biedt na 3 dagen aan met zijn vrouw boodschappen in het dorp voor ons te doen. Wij zijn daar inderdaad te beroerd voor. Hij heeft ook een solide metalen schuif weten te vinden om de achterdeuren te vergrendelen. Na een weekje knappen beiden stapje voor stapje wat op. Yoghurt en veel drinken… Op zijn gemakje probeert Jan zijn terugkerende energie in de auto te steken om de wagen rijklaar te maken. Elke dag wat. Olie wordt aangevuld. Controle van het linker voorwiel, wat in de zuidelijke Pantanal lekte. De moer op het linker voorwiel zit nog stevig vast en er zit voldoende olie in. Gelukkig geen trammelant. Tot hier toe hebben wij beiden het voorwiel goed in de smiezen gehouden. De schuif wordt op de achterdeur geplaatst, maar met een Leunse oplossing. Onze overleden vriend wist altijd noodoplossingen te bedenken als iets niet mogelijk was op de normale manier te regelen. Met dit keiharde metaal is inderdaad een inventieve oplossing noodzakelijk. Jan is trots op wat hij presteert! De bank is nog steeds niet bevoorraad met flappen! De zoon wisselt dollars voor Braziliaans geld, want wij verblijven veel langer dan gepland op de Pousada. Het herstel kost tijd en geld! De Fransen zijn na 2 nachten vertrokken. Wij staan ruim een week alleen, wanneer een Zwitsers echtpaar met een dochtertje van 4 ½ jaar arriveert vanuit Bolivia, waar zij Trinidad hebben bezocht en de Missionroute hebben gereden. Carla is nog steeds slapjes en niet echt lekker. Zij rust veel, leest wat en hangt in haar stoel onder de door Jan uitgezette luifel, terwijl zij vogeltjes kijkt. De stokken kunnen aan het hek worden vastgemaakt, waardoor de wind de luifel niet kan optillen en meenemen. Alsof wij dit gepland hebben vooraf… Wanneer de darmen eindelijk op gang komen, titreert Jan haar medicatie, waardoor zij beetje bij beetje uit het dal omhoogklimt. Wiebelig op de benen… Oefening baart kunst. Alras geen dronkenmansloop meer in de benen. Voor de eerste keer beklimt Carla de vogeluitkijktoren naast het zwembad en wandelt zij met Jan op een andere dag naar het meertje, waar de ossen verkoeling zochten, toen zij nog hier in de weide liepen. Op deze leeftijd doe je met ziekte meteen een jasje uit! Heerlijk onder de lauwe douche… De mevrouw van de Pousada regelt de was en neemt Jan mee naar het stadje voor boodschappen. Bradesco is bevoorraad: Jan kan pinnen! Het zwembad is gereinigd voor de Zwitsers naar aanleiding van hun verzoek. De eerste keer sinds onze aankomst… Het oogt redelijk schoon. Alle vijf gebruiken wij het zwembad om af te koelen. De buitentemperatuur is alle dagen rond de 40/41 graden Celsius. Een mens knapt werkelijk op van het zwembad! Wanneer wij eruit zijn, groeien de algen door wat erin waait en de vogels in het water laten vallen, versterkt door de extreem hoge temperatuur. De volgende dag is het zwembad te vies om te gebruiken! Het Zwitserse meisje is helemaal teleurgesteld, dat zij niet van haar ouders het water in mag. Gister kon zij geen genoeg krijgen van het water en genoot zij volop! Balorig wil zij niets anders dan in het zwembad… Helaas werkt de pomp niet als de vrouw des huizes in de middag probeert het zwembad te schonen. De bladeren en de algen eruit vissen met het schepnet en de bodem stofzuigen is onvoldoende… De zoon des huizes komt eraan te pas als hij ’s avonds op de boerderij terugkeert… Het lukt hem evenmin de pomp werkend te krijgen! De volgende dag vertrekken de Zwitsers naar Porto Jofre, daar het zwembad buiten gebruik is. Niemand kijkt naar het zwembad om! De dag erop wordt plots het zwembad ijverig geschoond. Wij maken dankbaar gebruik van de gelegenheid als de klus is geklaard. Twee vrouwen arriveren met een zestal kinderen en picknickmanden. Zij hebben kennelijk het zwembad geboekt… Wij maken ruimte, waarvoor zij bedanken. Aanvankelijk zingen de twee grotere meisjes van een jaar of acht met heel veel plezier Braziliaanse liedjes, terwijl alle kinderen op een rijtje in het water zitten op de treden van de trap, terwijl de ene moeder telkens een nieuw liedje inzet. Ontzettend gezellig! Gedurende een uur is het een drukte van belang in het zwembad met kinders die onder water zwemmen, spelen en spetteren, dat het een lieve lust is. Zo plotseling als zij zijn gekomen, zo plots verlaten zij het zwemwater om zich aan te kleden. Wanneer iedereen is aangekleed, gaan zij in het restaurant een ijsje eten. Kort, maar hevig. Heel gedisciplineerd, maar op een leuke wijze. Het zwemwater wordt meteen na hun vertrek gekleurd door algengroei. Het lijkt of je de algen ziet groeien…. Wat een ontzettend karwei om de kwaliteit van het zwemwater te bewerkstelligen en te behouden! Wij hebben inderdaad in februari dit jaar gezien hoe proper het zwembad in Santa Rosa bij Tinegasta in Argentinië was en hoeveel effort dit elke dag weer kostte van Carlos en zijn gezin! Carlos is echter de glansrijke winnaar in deze vergelijking! Eindelijk voelen wij ons na 2 weken zodanig opgeknapt, dat wij verder durven te reizen. Wij hebben besloten naar Porto Jofre door te gaan om daar een excursie te maken. De eerste 45 km na het verlaten van de Pousada passeren wij vele betonnen bruggen, die de families memoreren, die hier hebben gepionierd. Wij zien vrij weinig dieren onderweg. Een mannetjeshert met een prachtig gewei en een rank vrouwtjeshert bij een poel. Erna vele slechte houten bruggen! Met gaten en ontbrekende planken! Ontiegelijk goed opletten, waar je rijdt… Op de planken rijden, die als een spoorrails over de dwars gelegde planken, bevestigd op de steunbalken, zijn gelegd! Eén brug mist op het rijvlak een vereiste doorgang. Carla stapt uit om dit gat te overbruggen met een plank, die zij ergens anders vandaan haalt. Carla haalt opgelucht adem, telkens weer als wij de overzijde van de oever hebben bereikt en de brug achter ons laten. Jan lacht om haar reactie. In het moeras aan onze rechterzijde is een shovel bezig om de shovel van zijn collega hulp te verlenen, omdat hij met shovel en al weggezakt is in het moeras… Niet zo maar eventjes te klaren… Een vogel pikt een slang op die voor ons over de weg kruipt. Voor wij Porto Jofre bereiken, ontmoeten wij Fransen in een camper met tralies voor de zij- en achterramen, die ons een Pousada aanbevelen. De eigenaar blijkt niet aanwezig te zijn, wanneer wij ons melden. Hij is in de stad Cuiabá en kan morgenmiddag terug zijn. Er is geen parkeergelegenheid voor onze wagen op zijn terrein. Wij voelen er niets voor de auto langs het smalle pad te parkeren, wat de doorgaande weg is. Verschrikkelijk slecht vol gaten. Wij zien ervan af om van zijn diensten gebruik te maken en keren terug naar Jaguar Camp, wat er beter uitziet. Aanvankelijk zijn wij doorgereden tot de rivier São Lourenco om het plaatsje of liever gezegd gehucht te verkennen. Wie komen wij hier tegen? Het Zwitserse jonge echtpaar met hun dochtertje, die in de cabine met airco een hoofdbandje zit te vlechten om de tijd te doden. Zij hebben gister de ochtendexcursie gedaan en een jaguar gezien, vertellen zij blij, terwijl anderen tijdens de middagexcursie helemaal geen jaguars hebben gezien. Nu staan zij op de T-splitsing geparkeerd in afwachting van de komst van de pont, die hen over de rivier van Porto Jofre naar Corumbá moet vervoeren. Jan heeft op iOverland gelezen, dat iemand tegelijk met 200 koeien op de pont stond, wat een ondraaglijke stank teweegbracht, maar ook erg lang duurde. Meer dan een etmaal… Ruim 27 uur! Bovendien een kostbare geschiedenis: honderden US dollars! Jan had geen trek in zo’n expeditie! Eva en Patrick met Norina wel… Zij vinden het een groot avontuur, alhoewel niemand hen nader kan informeren over aankomsttijd, vertrektijd, duur en prijs van de boottocht. Zelfs niet waar precies de aanlegplaats is… Geduldig wachten zij in de hoop, dat de pont vandaag en bij daglicht arriveert… Jaguar Lodge is rustig als wij onze intrek nemen. Wanneer de avondschemering valt, komen en gaan taxi’s, en is er beweging op het terrein. In het donker arriveert een camper. Is dat niet zo’n camper als Martha & Hans bezitten, die graag met ons de Pantanal willen bezoeken? Maar zij zijn toch in Paraguay of Bolivia met vrienden, die vanwege de onlusten Ecuador hebben moeten ontvluchten! ’s Ochtends vroeg zien wij Hans buiten op weg naar het ontbijt! Het lijkt alsof wij met hen hebben afgesproken vandaag tezamen de tour te doen… Zij blijken gisteravond met de pont vanuit Corumbá in Porto Jofre te zijn aangekomen. Zonder 200 koeien… Echter volgestapeld met kisten, die telkens opnieuw moeten worden gestapeld, wanneer zij ergens hebben aangelegd om te lossen en te laden. Een rappe bezigheid! Bovendien bevindt zich een kleine hoeveelheid vee aan boord in de vorm van schapen en kippen van de meereizende passagiers. Zelf rusten en slapen zij in hun eigen wagen, die zich met de achterzijde dichtbij de rand van de laadklep bevindt, waardoor de trap naar de slaapcabine een 30cm van het water staat en zeer moeizaam is te beklimmen. Zeker voor Hans na zijn herseninfarct. Martha houdt haar hart vast en is enerzijds blij de pont te kunnen verlaten. Anderzijds ervaren zij de bootreis als zeer bijzonder. Centraal wordt er gekookt voor de passagiers, die hier gebruik van willen maken. Gezamenlijk wordt er gegeten. Dit verbindt de passagiers, die op zo weinig vierkante meters zoveel uren tezamen doorbrengen, alhoewel net als in de bus en de tram passagiers op verschillende plaatsen aan de wal gaan en nieuwe passagiers aan boord komen. Allen met hun hele hebben en houwen…. Desalniettemin zijn zij bekaf en rollen zij meteen na aankomst hun bed in. Na het ontbijt vertrekken wij met 7 anderen via het pad en de lange loopbrug over het moeras naar de oever, waar een royale punter met buitenboordmotor in het riet op ons wacht, om ons mee de rivier op te nemen. Hans & Martha, een jong stel Nederlandse backpackers, een jong stel uit Brazilië en een fotograaf uit Manaus zijn onze vaargenoten. Wij varen een behoorlijk eind de rivier op en zijn stomverbaasd plots ontiegelijk veel bootjes voor ons te zien dobberen, die duidelijk allemaal op hetzelfde uit zijn: dieren spotten! Op sommige bootjes staan fototoestellen met joekels van lenzen gestabiliseerd in een perfecte houder. Super de luxe! Het is muisstil op het water! Plots worden alle hoofden gewend in dezelfde richting. Op de oever loopt een jaguar! Hij staat stil en laat zich in de rivier glijden. De boten hebben een brede baan op het water voor hem vrijgemaakt. Tot onze stomme verbazing zwemt hij in een strakke lijn op zijn gemakje naar de overzijde van de rivier. Wij hebben nooit geweten, dat een jaguar kan zwemmen… Hij klimt op de kant en verdwijnt uit ons gezichtsveld in het dichte struikgewas van de jungle. Er wordt gas gegeven. De bootjes met de luxe outillage schieten vooruit, doordat ze meer power hebben. Een zijarm van de rivier in. Wij volgen en zien de jaguar van 4 jaar oud – manlijk -, na een poosje stil liggen in het water en wachten, uit de jungle tevoorschijn komen en over de oever wandelen. Hij vindt het welletjes, strekt zich uit onder een boom om zich amper meer te verroeren. De andere bootjes zijn door. Wij wachten, tezamen met twee maten van onze schipper, in stilte op ons plekje, maar er komt geen beweging meer in de jaguar. Slaapt hij? Onze schipper legt uit, dat jaguars van nature ontzettend lui zijn en weinig actie ondernemen als het niet nodig is. Anderen in onze boot hebben geen geduld meer. Zij vragen de schipper verder te varen en op zoek te gaan naar andere dieren. Zo varen wij een andere arm in. Hier liggen de grote lenzen in de aanslag! Twee jaguars -de broertjes Shadow en Dark- poseren alsof ze weten, dat iedereen hen graag vastlegt op foto of film. Een beeldschoon tafereel om gade te slaan! Beiden liggen en kijken ons aan, wanneer wij arriveren. Even later staat de ene broer op en loopt wat heen en weer langs de oever, keert terug naar zijn broer om naast hem stil te staan en iedereen aan te kijken… Ajuus… Hij draait zich om en verlaat het toneel. De ander blijft de hele menigte op zijn gemak bekijken om tenslotte op te staan, te geeuwen, eerst naar links te lopen, terug te keren, het pad op te gaan, wat zijn broer heeft genomen. Hij draait zich om en keert terug. Laat zich neer op de plek van zijn broer en bekijkt al die mensen in die bootjes opnieuw. Hij geeuwt en vindt het welletjes, staat op en wandelt langs het water naar links om tussen het hoge riet te verdwijnen. Geen van tweeën keert weer! Het is niet alleen vermakelijk om dieren te spotten… Iedereen zit met zijn lens gericht in dezelfde richting. Grote telelenzen in dezelfde richting is een mooi lijnenspel… Echter net als je denkt ze allemaal in een rijtje te kunnen vastleggen, dropt er één of verbreken er 2 het lijnenspel. Meerdere malen poogt Carla dit fraaie beeld vast te leggen, maar het lukt niet! Eén van de chique dames valt uit haar rol van gedistingeerde dame. Zij wil absoluut niet op de foto. Jammer, het zou een prachtige foto kunnen zijn… Wij varen door de wateren, maar zien in feite niet zoveel bijzonders. Mooie struiken, bloemen en bomen, daar niet van… Wij zijn echter hartstikke blij en beschouwen onszelf als enorme bofferds! Ondertussen is het goed warm! Heerlijk als de boot full speed naar de aanlegsteiger vaart en de wind voor afkoeling zorgt. Een prima warme maaltijd wordt ons voorgeschoteld in de Lodge. Hans is moe en gaat rusten. Martha boekt alsnog voor de middagtour. Wij hebben reeds gister op goed geluk beide toeren vastgelegd op grond van de ervaringen van anderen die niets of slechts 1 jaguar hebben gade geslagen. Welgemoed vervoegen wij ons ’s middags bij de steiger om ons geluk opnieuw te beproeven. Met zijn zevenen varen wij regelrecht naar een ander gebied. Jaguars hebben evenals katten hun eigen territorium, waar zij geen ander dulden. Dit maakt het iets eenvoudiger om de jaguars te traceren. In de ochtend blijken zij actiever dan in de namiddag. Je weet het echter nooit. Onze boot gooit het anker uit om niet door de stroming meegevoerd te worden. Ons geduld wordt op de proef gesteld, maar beloond! Een vrouwelijke jaguar met een gehalveerde staart door een opgelopen letsel tijdens een accident, komt aangelopen en klimt een beetje moeizaam in een boom. De privé gids van de Australische dame in onze boot is helemaal opgewonden. Hij observeert de jonge jaguar oplettend en constateert, dat zij voor de eerste keer zwanger is! De jaguar nestelt zich lui op een dikke tak en bekijkt ons vanuit haar comfortabele positie. Alhoewel, wanneer haar aandacht verslapt, maakt zij een schuiver en duikelt bijna van de tak, maar zij weet haar evenwicht te hervinden en zich beter te installeren. Een zwangere heeft meer behoefte aan rust! Dat is te merken! Weinig actie… Wij verlaten haar, want wij willen heel graag de reuzenotters zien. Onderweg zien wij cypabara’s. Voor ons minder interessant, want wij hebben ondertussen heel wat cypabara’s gezien. Bovendien is Carla niet erg tuk op hen, omdat zij een akelige ziekte kunnen overdragen. Geluk! Vanmiddag wel reuzenotters!!! Een moeder met drie jongen! Eén jong is door de jaguars opgegeten. Zij zijn druk in de weer. Moeder leert haar jongen hoe zij voedsel moeten bemachtigen door hen letterlijk het goede voorbeeld te geven. Zij voert hen niet! De jongen moeten hun eigen kostje opscharrelen! Een boeiend schouwspel! De korte geelzwarte anaconda (3-6m) is helaas niet traceerbaar, alhoewel het zonnetje haar lievelingsplek verwarmt. Wij hebben in 2017 de lange anaconda (6-9m) in Parque del Iberia in Noord Argentinië gezien! Mazzel! In dit gebied echter geen schildpadden. In de namiddag zien wij als het koeler wordt, de vogels terugkeren naar hun overnachtingsplek. Een prachtige vogel op de zandplaat: de schaarbek broedt hier. Hij heeft een grote oranje snavel, waarvan de onderkant korter is. Hij doet zijn bek open, vangt een vis en doet zijn snavel toe. Deze vogel broedt specifiek op de zandplaten van deze rivier! Een bof, dat wij deze vogel treffen! Wanneer wij terugkeren naar Porto Jofre ontmoeten wij tijdens een prachtige zonsondergang de Jabirú of Yabirú: een witte vogel met rode kraag en zwarte kop, die tot dezelfde familie behoort als de ooievaar. Het is een geweldige dag vinden wij! Enorm de moeite waard. Met een voldaan gevoel kruipen wij ’s avonds ons bed in! Het is bloedheet! De ventilatoren staan aan en overstemmen helaas het gebrul in de ochtend van de brilbeer… Martha en Hans begrijpen niet, dat wij niets hebben gehoord, want het was zo ontzettend veel herrie in de vroege morgen! Wij balen ervan, dat wij deze roep gemist hebben! Het zou een toepasselijke afsluiting van deze excursie zijn geweest! Het is nog vroeg als wij Jaguar Camp verlaten. Wij willen alle tijd hebben om op het gemak deze slechte weg te rijden. Carla vindt het een sport om het enorme aantal te passeren bruggen te turven. Een aardige afleiding om zich niet op de deplorabele toestand te concentreren, want sommige houten bruggen zakken door en zijn geweldig vervallen! Een opluchting als wij elke keer weer vaste bodem onder de wielen hebben… De 15 na laatste brug ontbreekt! Een gapend gat! Twee mannen staan in de schaduw van de beschoeiing om ons gade te slaan. Nieuwe houten palen worden geslagen. Wij worden omgeleid. Wanneer het mogelijk is vermijden wij de slechte bruggen, en volgen de omleiding via de droog gevallen rivierbeddingen. Soms staat er wat water, maar dat is voor onze wagen geen probleem. 82 houten bruggen passeren wij tot het hotel opdoemt, terwijl wij 66km na Porto Jofre de eerste betonnen brug treffen; de 2e na 72 km; de 3e en 4e na 76 km en de 5e na 83 km bij Hotel Mato Grosso! Ter illustratie hoeveel bruggen vereist zijn om dit traject te kunnen berijden, wanneer het waterpeil stijgt. Af en toe is de afgelegde weg sompig en modderig. Het blijkt op dit traject de afgelopen nacht te hebben geregend. Wolken vlinders kleur bij kleur dartelen rond boven deze vochtige plekken, nu de zon verzengend heet zich doet gelden. Licht en luchtig. Moeilijk in hun vlucht te vangen door de camera. Een lust voor het oog! Het is mogelijk voor ons om in het hotel deel te nemen aan het buffet, wat zojuist is aangezet voor een klein gezelschap Belgen en 2 Nederlandse dames, die met Bioverse een reis maken om de biodiversiteit in deze regio vast te leggen met hun camera. Hun equipment komt niet overeen met de uitrusting van de clientèle van het dure hotel in Porto Jofre aan de oever van de rivier, die zich met een klein vliegtuig daar hebben laten brengen. Dit gezelschap spreekt ons meer aan! Wij maken met hen kennis en hebben een geanimeerd gesprek. Zij brengen korte bezoeken van 2 dagen aan verschillende locaties gedurende 2 weken, omdat zij allen nog werkzaam zijn. De organisatie is in handen van een man die jaren voor de Vlaamse televisie aan de productie van natuurprogramma’s heeft meegewerkt. Interessante programma’s met prachtige opnames! Ons bekend! Zij zijn zojuist gearriveerd vanuit Porto Allegre, waar zij allen geweldig hebben genoten om over 2 dagen naar de São Lourenco te vertrekken, waar zij op een schip op de rivier zullen verblijven, van waaruit excursies worden georganiseerd. Nu begrijpen wij, waarom dit schip uit Corumbá langs de oever ligt afgemeerd. Het functioneert als hotel. Na de lunch nemen wij afscheid. Zij voor een excursie en wij om onze weg te vervolgen. Vanaf het hotel treffen wij enkel en alleen betonnen bruggen: na 84 km de 6e, na 86 km de 7e en na 87 km de eerste pioniersfamiliebrug – Barros-! Hierna volgen een hele reeks familiebruggen, die de families memoreren, die in de Pantanal als pionier zijn gestart! Het schijnt, dat een zeer hoog percentage van de grond in de Pantanal privé bezit is. Talloze Braziliaanse achternamen passeren de revue: Campos, Nunes de Cunha, Moraes, Prado, Pereira Leite, Rodrigues de Cavalho… De historie verloochent zich niet… Zij zijn drasland, gekenmerkt door de eigen karakteristieke vegetatie, gaan gebruiken om vee te houden en landbouwgewassen te telen om op deze manier een bestaan op te bouwen. Er lopen inderdaad heel veel koeien te grazen. Door de jaarlijkse overstroming wordt het omringende land heel vruchtbaar, waar de boeren op de vele fazenda’s graag gebruik van maken. Anderzijds is het een bedreiging voor de biodiversiteit, wanneer steeds meer drasland, een afwisseling van droog en nat land, hieraan wordt opgeofferd! Het gaat om gebied, wat in eerste instantie opslag vormt voor overtollig water, wat bij overstroming water opneemt en bij droogte weer water afgeeft, waardoor het natuurlijk evenwicht blijft gehandhaafd. Er is een breed scala aan leven, wat vogels en roofdieren aantrekt. Menselijke activiteiten zoals toerisme, jagen, vissen, bedreigde diersoorten verhandelen, ontbossing, het lozen van pesticiden en afval van industrieën (goudwinning) bedreigen het ecosysteem en de zuiverheid van het water in de Pantanal. Bovendien is er de economische druk om olie en mineralen te winnen, pijpleidingen aan te leggen en vaarwegen uit te breiden, waardoor zeeschepen dieper het land in kunnen varen. Het menselijk gedrag kan consequenties hebben voor de jaarlijkse overstromingscyclus en de veerkracht van het ecosysteem, want er is een grens aan de mate waarin water op natuurlijke wijze wordt gezuiverd in het drasland. Wanneer het zelfherstellend vermogen wordt overschreden, kan het ecosysteem onherstelbaar worden verstoord en instorten, wat gepaard gaat met een verlies aan variatie van soorten. Zonde! Op de terugweg zien wij slechts 2 Jabiru’s. Geen moerasherten zoals op de heenweg. Een schamele oogst! Wanneer wij Pousada Portal Paraiso bereiken, hebben wij 35 betonnen bruggen geteld, waaronder 29 familiebruggen. Dat brengt het totaal op 117 bruggen!!! Hans & Martha blijken reeds in Poconé om boodschappen te zijn geweest en op de Pousada hun bivak te hebben opgeslagen. Zij zijn ons reeds in de ochtend in vliegende vaart gepasseerd. Je voelt dan de kuilen en gaten minder, vinden zij. Ieder rijdt op zijn eigen wijze zijn traject… Het zwembad is vol algen! Hans & Martha informeren of zij kunnen zwemmen. Mateus reinigt het zwemwater. Om 17 uur koelen wij in het zwemwater. Het water is zelfs warm! Het wemelt van de insecten! De afgelopen nacht blijkt het 5 uren te hebben gehoosd! En dat terwijl wij op onze overnachtingsplaats geen regen hebben gehad. Absoluut in kilometers niet ver van elkaar verwijderd… Die nacht hebben wij in de camper verschrikkelijk veel ongedierte, wat prikt en steekt!!! Hans & Martha vertrekken, terwijl wij nog een dagje blijven om het beddengoed te laten wassen vanwege al dat transpireren! Jan heeft het zo heet, dat hij 3 keer op deze dag het zwembad ingaat om af te koelen… Voor het donker wordt, is de klus geklaard! Het bed en de dekbedden hebben gelucht! Het schone beddengoed ligt er weer op. De mevrouw verrast ons met warme verse zelfgebakken broodjes! Het komt goed van pas. Morgen moeten wij absoluut vertrekken, want wij zijn door het ziekzijn behoorlijk door onze voorraad heen. Wij hebben nog 2 boterhammen plus een half pakje crackers. Geen yoghurt, geen jam, geen brood…Zelfs geen water!!! Hoogste tijd om de Pantanal met flora en fauna achter ons te laten.