Bolivia 1

BOLIVIA I

Via Fort Infante Rivarola verlaten wij Paraguay en bereiken wij de Boliviaanse grenspost, waar het een drukte van belang is, omdat zojuist de lijnbus is gearriveerd op weg naar Villa Montes. In navolging van de buspassagiers halen wij bij de beambte een briefje op, wat wij zelf moeten invullen. Ons Spaans wordt getest! Met een in drievoud ingevuld formulier sluiten wij aan in de rij van wachtenden voor de immigratie. Wij hebben 30 dagen ingevuld als een te verwachten verblijf in Bolivia. Dit aantal dagen staat niet vermeld op het gedeelte wat wij meekrijgen om in te leveren als wij het land verlaten. Hierna melden wij ons bij de douane om de camper in te klaren. Het duurt een eeuwigheid, want de man kan de naam Nederland of Holland niet in zijn computer vinden. Hij is ervan overtuigd dat ons land in het Spaans La Holanda is. Dit klopt! Alleen de computer kent deze benaming niet!!! Hij tuurt en tuurt in Jans paspoort. Leest Koninkrijk der Nederlanden / Kingdom of the Netherlands / Royaume des Pays Bas. Hij attendeert Jan op de verschillende benamingen. Hij raadpleegt een collega. Samen proberen zij ons land in de computer te vinden… Bescheiden brengt Jan naar voren, dat er nog een andere Spaanse naam voor Nederland is. Een geleerde les bij een vorige grensovergang… Hij noemt de naam, maar de man gelooft Jan niet en ploetert voort. Uiteindelijk is hij murw, probeert los Paises Bajos en slaakt een zucht van verlichting: de computer reageert! Deze benaming kent de computer wel! Het inklaringsformulier voor de auto geeft hij af voor 90 dagen. Verstandiger als wij 90 dagen hadden ingevuld op het papier van de immigratie…. Dan zouden de tijdvakken synchroon lopen. Of is de termijn van 30 dagen nergens geregistreerd? In elk geval niet in ons paspoort, noch op het te bewaren reçu! Ondertussen is de rij voor beide loketten opgelost. De bus is vertrokken. Het is rustig op de grensovergang. Een geldwisselaar is bereid ons overgebleven Paraguees geld om te ruilen voor Bolivianos. Gunstig als wij worden geconfronteerd met een tolstation in Bolivia. Een vrouw van Carla’s leeftijd komt op haar afgestapt, stelt zich voor en informeert in het Duits of wij een passagier mee kunnen nemen, die de bus heeft gemist. Carla antwoordt, dat wij slechts 2 zitplaatsen in de bestuurderscabine hebben. Geen nood antwoordt zij, hij kan achterin. Nee, geen ventilatie, veel te benauwd, antwoordt Carla. Bovendien ligt daar ons hele hebben en houwen! Doen wij in principe absoluut nooit! Zij denkt het laatste, maar spreekt dit niet uit. De vrouw biedt als extra een eigengemaakte kaas aan met nog wat limoenen uit de tuin erbij, om Carla te doen zwichten, omdat zij zo graag een lift voor de man wil regelen. Wat blijkt! De vrouw en haar man, afkomstig uit de regio van Santa Cruz, hebben overnacht bij kennissen in Villa Montes en hebben een lift gegeven aan een Mennoniet uit Loma Plata in Paraguay, die op vakantie is in Bolivia bij vrienden, maar zich bij de immigratie hier op de grenspost heeft moeten melden om uit te checken en een nieuwe permit te krijgen voor 30 dagen om langer in Bolivia te kunnen blijven. Na het verkrijgen van de vergunning terug met de bus naar Santa Cruz. Echter de bus is net weg! De volgende bus vertrekt morgenochtend! Jan geraadpleegd. Voor de console uitgeruimd. Alles achter in de slaapcabine gedeponeerd. Bernhard, 30 jaar oud, met zijn lange lichaam op de console alsof hij op een troon zit. Het echtpaar verzekert ons, dat wij geen problemen hierdoor kunnen krijgen. Zo vertrekken wij richting Villa Montes met zijn drietjes. Opgelucht uitgezwaaid door het echtpaar uit Santa Cruz, die eveneens Mennonieten blijken te zijn, reeds 30 jaar heen en weer pendelen tussen Loma Plata en Santa Cruz en met verkoop van plaatselijke goederen de kost verdienen. Bernhard blijkt beter Spaans te spreken dan Duits. Hij doet Carla aan een oud-leerling denken. Trots vertelt hij, dat hij al jaren werkt op een veeteeltbedrijf, waar hij koeien melkt, hoe graag hij dit doet en hoeveel melk hij per melkbeurt per koe weet te verkrijgen. Helaas nog geen partner, wat hij graag zou willen. Tijdens het verhalen leren wij van hem het Spaanse woord voor koe. Hij krijgt er aardigheid in en leert ons talrijke dierennamen onderweg. Ondertussen gidst hij ons, vertelt, dat het goede wegdek ophoudt en wij zoveel km een wasbordweg zullen hebben. Hij verklaart, dat onderweg gas wordt gewonnen, waar velen uit Villa Montes werken, maar ook vele Paraguezen van over de grens, die heen en weer pendelen . Wijst als wij de locatie passeren. Bovendien bevinden zich vele Mennonietenranches in deze zuidoostelijke regio geeft hij aan. Als wij Villa Montes bereiken, nemen wij afscheid van elkaar midden in de stad. Blijkbaar onderweg een afspraak gemaakt, terwijl hij met zijn telefoon zit te fiedelen. Het is warm! Villa Montes blijkt de heetste stad van Bolivia te zijn! Dat constateren wij! Voor wij verder trekken zoeken wij een bank op om te pinnen en een tankstation om de tank vol te gooien. Er blijkt feest te zijn in de stad rond het beeld van El Pescadito! Het jaarlijkse Visserijfeest! Zij zijn trots op de heerlijke vissen, die zij in de Rio Pilcomayo vangen en graag grillen of frituren. Als wij de stad verlaten wordt ons de toegang geweigerd tot het dal van de Pilcomayo rivier, wanneer wij bij de slagboom stoppen. Jan verstaat de kunst om te praten als Brugman als het hem uitkomt. Hij krijgt gedaan, dat wij na het betalen van de tol, mogen verder rijden tot het hotel om te overnachten, want de weg naar Tarija is onder constructie, zoals het netjes wordt uitgedrukt. Als argument voert Jan aan, dat hij geïnteresseerd is in dit prachtige natuurpark. De tolgaarder zwicht voor dit argument. Hij houdt overduidelijk van de natuur in dit gebied, wat wij zullen doorkruisen. Ter plekke blijkt het hotel gesloten te zijn! Wij passeren talloze vissers op plekjes, waar volgens de borden het verboden te vissen is. In de rivier worden volop surubi, sabalo en dorado gevangen, waarbij het voor een visser een uitdaging is om een dorado te vangen, omdat deze vis zijn bek wijd horizontaal kan open sperren en niet simpel te vangen is. Op iOverlander heeft Jan een overnachtingsplek gevonden, die niet ver weg moet zijn. Wij rijden brutaal door en belanden in een prachtige kloof- Canon del Pilcomayo-, waar wij de auto parkeren. Beneden in de rivier is een stroomversnelling. Twee mannen maken met keien en zakken gevuld met keien een omleiding om slinks vissen te vangen. Het doet denken aan stropen. Even later verschijnt tot onze verbazing een oude ME wagen met een Nederlands nummerbord om de bocht, om zich bij ons te vervoegen om te overnachten. Wij groeten en maken kennis met elkaar. Voor beide partijen de eerste keer, dat zij landgenoten ontmoeten. Jonge mensen met een zoontje van anderhalf: Kasper, Laila en Moos. Een heel aardig stel! Wij worden plots geconfronteerd met een klein slangetje op de grond en worden omringd door een wolk van muggen en lek geprikt!!!! Ieder trekt zich in zijn eigen wagen terug na de afspraak te hebben gemaakt om ’s avonds na het eten nog even bij te praten bij een glaasje wijn… Een prettige ontmoeting!! Voor wie is geïnteresseerd in hun belevenissen: www.togetheronwheels.com
De volgende morgen gaan beide equipes in tegengestelde richting op pad. Kasper heeft ons de coördinaten voor een locatie verstrekt, waar zij de dag ervoor op een mooi plekje de nacht hebben doorgebracht. De beschrijving van het plekje bevalt ons! Een aanlokkelijk vooruitzicht, dat wij niets hoeven te zoeken. Het is een prachtig gebied om te doorkruisen met heel smalle gedeelten met slechts ruimte voor een rijbaan, aangegeven door een bord, waarop staat: solo carril!! Onoverzichtelijk met vele haarspeldbochten. Wij toeteren wat af uit voorzorg en proberen ver vooruit te kijken om te zien of er tegenliggers in aantocht zijn… Er rijden vrachtwagens af en aan met grond en grote keien en keren leeg terug met een denderende snelheid en enorme stofwolken om hen heen en achter zich aan als een geweldige bruidsluier. Overal zijn mannen hard aan het werk om kanalisaties, waterafvoeren en verstevigingen aan te brengen, zodat het bergwater de nieuwe weg niet kan ondermijnen. Wanneer wij Palos Blancos hebben gepasseerd, verspert een slagboom de doorgang. Een onverbiddelijke wachter verleent uitsluitend doorgang met toestemming van de Spaanse firma Ceinsa, die dit project heeft aangenomen, nadat een Boliviaanse firma is gestrand op dit project. Wij zijn net een kwartier te laat om het traject te mogen vervolgen, want van 12 tot 14 uur is er doorgang op dit tracé vanwege de siësta. Helaas hebben wij dit niet vernomen. Kasper heeft verteld, dat zij soms hebben moeten wachten en erna door mogen, maar niet, dat er bepaalde tijden zijn, waarop trajecten zijn gesloten of toegankelijk zijn voor het verkeer. Als eerst aangekomene staan wij vooraan voor de slagboom- van 14.15 uur tot 18 uur-!!! In de brandende zon!!! Gelukkig hebben wij alles aan boord: drinken, eten en een toilet! Al moeten wij hiervoor in het laatste geval naar de slaapcabine. Anderen verdwijnen uit de rij. Rijden terug naar het dorp, nadat met name de vrouwen geprobeerd hebben een plekje te vinden om wat te lozen buiten het gezichtsveld van de aangroeiende rij. Dit is niet mogelijk door een woest stromende beek, die te breed is om over te steken en begrensd wordt door doornige struikgewassen. Uiteindelijk is er een geweldige rij wachtenden! De laatst gearriveerden stellen zich naast ons op en dit groeit aan tot 3 rijen naast elkaar!! De man, die de slagboom bedient, geeft ons een seintje om de motor te starten. Hij weet, dat de wagen op lucht moet komen, wil de auto van de remmen af komen. Het ontgaat de andere wachtenden niet! Iedereen start zijn motor! Het lijkt een racecircuit! Brullende motoren! Zodra de slagboom omhoog gaat en het touw op de grond zakt, ontwikkelt zich een gevecht om weg te komen. Vele eersten zullen de laatsten zijn is een oud gezegde, maar voor ons is dit vandaag van toepassing. Zelfs bijna alle vrachtwagens doen hun best ons zo snel mogelijk te passeren. Een geluk, dat voorlopig het zo goed als eenrichtingsverkeer is, omdat het afgesloten traject vele kilometers bestrijkt! Het geeft ruimte en lucht als de meute verdwenen is. Het wordt snel donker. Akelig rijden! Gelukkig rijdt er voor ons een vrachtwagen met heldere grote achterlichten, waardoor het goed volgen is. De chauffeur is bekend met bochten en hellingen in dit bergachtig gebied. Nog steeds wordt er op bepaalde plaatsen gewerkt. Met name waar asfalt wordt aangebracht en wij om de beurt over de enige rijstrook mogen rijden. Wij komen steeds dichterbij de coördinaten van Kasper. Blij toe, want wij zijn moe! In het donker ook niets meer te zien en te zoeken! Tot onze verbijstering zijn zij de rechterbaan aan het asfalteren !!! Wij moeten die baan kruisen om de coördinaten te bereiken… Helaas pindakaas! Onbereikbaar !! Er zit niets anders op dan door te rijden tot Entre Rios en daar een slaapplaats te zoeken. Volgens iOverlander is hier Hotel Soluna. Na enig zoeken in het aardedonker vinden wij de spot. Onze Duitse gastheer verplaatst zijn eigen auto, zodat wij onze auto op de oprit kunnen plaatsen. Hij is zelfs bereid iets te eten voor ons te maken. Wij zijgen neer in zijn snackbar en komen tot rust, terwijl wij op het plankje wachten met heerlijkheden, wat hij bereidt. Een biertje voor meneer en een thermoskan thee voor mevrouw. Dit hebben wij zeker verdiend! Uitgeput strekken wij ons uit en zijn spoedig onder zeil in onze eigen camper! De douche kan tot morgen wachten… Wie weet worden wij morgenochtend verrast door de toekans… Torge heeft verteld, dat zij elke ochtend mandarijnen komen eten. Jan heeft er een gespot in Iguazu, maar Carla niet. Op bepaalde momenten is het een voordeel om lang te zijn… Deze ochtend jammer genoeg geen toekans! Wij genieten van de prachtige ochtend en een bijzonder vergezicht! In het zonnetje aan het ontbijt! Wat een geweldige locatie om te verblijven! Begrijpelijk, dat een van de uitvoerders van de Spaanse maatschappij Ceinsa een van de gastenverblijven heeft betrokken, zo lang hij hier aan de klus werkt! Een schitterende plek hebben Torge en Astrid 16 jaar geleden uitgezocht en aangekocht! Torge was politieagent in Zuid Duitsland, waar men zijn opleiding had bekostigd. Eigenlijk wilde hij graag terug naar zijn familie rond Bremerhafen. Echter elke bondstaat bekostigt de opleiding van zijn eigen mensen. Je mag uitsluitend weg als jij je plekje kunt ruilen met iemand uit Bremerhafen, die zijn opleiding heeft voltooid! Anders geen toestemming! Dit lukt niet! Het blijf knagen… Hij verlangt naar meer rust. In Duitsland mag je met name in overheidsdienst een jaar verlof opnemen en behoud jij je werkplek. Wat een vrijheid voor een werknemer! Hiervan gebruikmakend heeft hij zich met zijn vrouw (tandtechnicus) georiënteerd. Beiden vallen voor Bolivia en hebben hier samen een bestaan opgebouwd door eerst een huis voor zichzelf te bouwen. Overlanders te ontvangen. Ruimte voor gastenhuisvesting te creëren. Sinds 2 jaar een snackbar gerealiseerd, waarvan de gezellige inrichting getuigt van de binding met varen, verre oceanen, landen en stranden. Tijdens het ontbijt stelt Astrid zich voor, die snel de was ophangt, voor zij de kinderen en buurkinderen naar school brengt. Na het douchen besluiten wij met veel aarzeling door te reizen. Wij nemen het advies van Torge ter harte, want op het komende traject naar Tarija zullen wij wederom met een tijdelijke wegafsluiting worden geconfronteerd. Om goed uit te komen vertrekken wij rond 10.30 uur, zodat wij achter elkaar door kunnen rijden en niet uren voor een slagboom bij Puente hoeven te wachten. Het verloopt naar wens, alhoewel de openstellingstijden niet overeenkomen met Torge’s informatie, doordat dit traject door een andere maatschappij onder handen wordt genomen. De weg gaat vroeger open en vroeger dicht. Siësta op dit traject van 11-13 uur. Halen wij het om voor 13 uur door de slagboom te zijn? Wij besluiten onze lunch uit te stellen en ons zelf uitsluitend een plaspauze toe te staan!! 12.54 rijden wij door de slagboom: net op tijd!! Wij hebben geen spijt van onze keuze voor dit traject door het Aguarague Nationale Park ondanks de vele wegwerkzaamheden, want het is werkelijk een prachtig natuurgebied om te doorkruisen! Inspannend en vermoeiend om te rijden! Carla’s been protesteert, waardoor zij besluit het rijden aan Jan over te laten op dit moeilijke traject: tegenliggers/ 1 rijbaan/ langs ravijnen/achteruit naar een uitwijkplaats… Geen overzicht door talloze haarspeldbochten voor 1 voertuig tegelijk! Carla vertrouwt haar been onder deze omstandigheden niet! De spierbeheersing is onder deze moeilijke omstandigheden onvoldoende. Gelukkig voor Jan geen bezwaar! Na 51 km weer asfalt! Soms gaten door vallend gesteente of steengruis, waardoor slechts 1 rijbaan beschikbaar is. Er is geen goede ondergrond aangebracht en een te dunne laag asfalt gelegd. Evenmin is er beschoeiing aangebracht bij de doorkliefde bergwanden zoals was afgesproken, waardoor erosie zich voortzet en het wegdek beschadigt door vallende stenen en steengruis. Indertijd is er geld verdonkeremaand, waardoor bepaalde afspraken niet zijn nagekomen, omdat het geld ontbrak om de werkzaamheden naar behoren af te ronden! Nu opnieuw aanbesteed. Het ziet ernaar uit, dat de klus beter wordt aangepakt. In Tarija zoeken wij eerst een tankstation voor diesel en een pinautomaat. Daarna rijden wij naar de coördinaten van een camping, die niet blijkt te bestaan. Een prachtig nieuw appartementencomplex is hier verrezen! Een beetje ver uit de buurt van de kinderen, maar de locatie is prachtig, nog vele appartementen zijn beschikbaar, alhoewel de prijzen aan de hoge kant zijn! Er is nog een andere camping in een ander deel van de stad. Hetzelfde verhaal: een spiksplinternieuw gebouw in aanbouw. Jan is het beu. Rigoureus zoekt hij iets buiten de stad. Wij belanden in de regio. Landelijk gelegen met een wijds vergezicht. Rust! De hoteleigenaar wordt geprezen: een vriendelijke behulpzame man. Hij blijkt een Belg te zijn en Torge en Astrid in Entre Rios te kennen. Blijkbaar komen expats gemakkelijk met elkaar in contact. De locatie bevalt ons!
Tarija is de regio waar in Bolivia wijngaarden zijn. Speciaal in de Valle de la Concepcion. Wij besluiten de wijnroute te rijden. Passeren het Observatorium Russo: een onderwerp wat Jan zijn interesse heeft, maar wat wij niet aandoen. Het is een ruig landschap waar de wijngaarden zich bevinden: een prachtige omgeving! De wijngaarden liggen op 1900- 2100m hoogte op 22 gr ZB, waardoor de druiven een voorsprong hebben op de druiven die dichter bij de zee groeien, en sneller rijpen. In La Concepcion gaat de school uit op het moment, dat wij het dorp binnenrijden. De smalle straatjes worden door taxi’s en auto’s versperd om de schoolkinderen op te halen. Opvallend is telkens weer, dat enorm veel kinderen uit school komen en zich naar een winkeltje reppen om een ijsje te kopen. Ook hier! Wij zien verschillende bodega’s waar men wijn kan kopen, maar besluiten dat niet te doen, want waar moeten wij flessen opbergen in onze kleine camper. Bovendien gaan wij klimmen en dan is het beter de alcohol achterwege te laten! Wij vragen hoe wij het volgende dorp kunnen bereiken aan een chauffeur van de regionale gezondheidszorg. Hij wijst ons een smal weggetje wat uitkomt bij een brug, die in onderhoud is. Langs de rivier loopt een pad, waarna wij een doorwaadbare plek bereiken. Een achteropkomende auto passeert ons. Aan de overkant nadert een vrachtauto. Dus wij kunnen hier oversteken naar de overkant van de rivier! Aan de overzijde volgen wij de rivier, bereiken wij een splitsing: kiezen wij links of rechts? Van rechts komt een rode auto… Kiezen wij ook voor rechts, alhoewel de vrachtwagen van links naderde… Stel je voor: een krap pad met doornige bebossing, maar het lukt. Bovenaan de bedding hetzelfde dilemma; links of rechts? Wij kiezen voor links en komen uit op de weg van Tarija naar Padcaya, waarna wij besluiten op een punt met een wijds vergezicht over de wijngaarden en het woeste landschap te lunchen en naar La Pasarela terug te keren. In de schaduw lekker relaxen. Souper bij Frederic. Slaapzak uit de kast, want afgelopen nacht was het zo fris – 5 graden Celsius -, dat Jan zijn winterjas over zich heeft heen gelegd! Ons lichaam heeft zich aan het klimaat aangepast en ervaart 15 graden C als koud! Het liefst trekken wij een wollen vest of trui aan. Bij 5 graden C vinden wij nu ons dekbed te dun!!! Als afsluiting van ons verblijf ontbijten wij rijkelijk bij Frederic met uitzicht op het dal. Nemen afscheid en gaan op weg richting El Puente / Tupiza. Wij passeren de tol, de militaire controle en de politiecontrole bij Santa Ana, waarbij Jan wordt gecorrigeerd om de verzekeringspapieren en de inklaringspapieren bij elkander in de bestuurderscabine voor handen te hebben en niet het inklaringsformulier op te bergen in de slaapcabine! Gehoorzaam hebben wij sinds deze correctie alle papieren in een map bij elkaar - voorin -! Carla voelt zich niet lekker. Wij klimmen vrij snel omhoog en nemen vele haarspeldbochten. Hoe hoger wij klimmen hoe beroerder Carla wordt. Heeft zij last van hoogteziekte? In Azië op deze hoogte geen problematiek! In Frankrijk vanwege een snelle lift ter overbrugging van een groot hoogteverschil echter wel… De Unimog is echter een trage klimmer op deze steile hellingen. Bij kilometerpaal 837 op 3485 m hoogte parkeert Jan de wagen. Carla braakt, wat haar verlichting geeft en de zwerfhonden gelukkig maakt, want binnen de kortste tijd hebben zij het souper bij Frederic en het ontbijt van deze morgen verorberd… Zo werkt het kennelijk in de natuur. Een uurtje slaapt Carla op bed achter in de wagen. Wanneer zij wakker wordt, besluiten zij eensgezind terug te keren naar Frederic buiten Tarija om te herstellen op een acceptabele hoogte. De verschijnselen lijken op een reactie als Dengue/ Chikungunya of Zika, hoogstwaarschijnlijk opgedaan in de Canyon del Pilcomayo, waar Carla akelig te pakken is genomen door de muggen, toen zij Kasper, Laila en Moos heeft begroet. Onder haar kin van links naar rechts muggenbeten! Gelukkig heeft Jan nergens last van, waardoor hij in staat is de broederrol wederom op zich te nemen. Prettig voor Carla, die drie dagen is uitgevloerd, koortsig is, veel slaapt en rust en toch ruim een week nodig heeft om te herstellen. Gelegenheid om Goede dochter van Karin Slaughter te lezen. Een welkome afleiding als je weer een beetje bijkomt… Frederic doet zijn best om Jan te assisteren en vraagt wat hij voor hem kan doen. Hij haalt in Tarija de boodschappen voor Jan: ontzettend lief! De afspraak is, dat wij niet vertrekken voor Carla zich weer helemaal lekker voelt, omdat een ziek mens door een verminderde conditie gevoeliger is voor hoogteverschillen en last kan krijgen van hoogteziekte, naast wat hij of zij al heeft! Carla bouwt langzamerhand de conditie weer op. Als test brengen wij na een week een bezoek aan de stad Tarija, Met Frederic rijden wij mee naar het centrum, waar wij allereerst naar de bakkerswinkel Vienna lopen voor zij met siësta gaan, om heerlijk bruin brood te kopen, wat wij bij Frederic hebben gegeten. Erna is het tijd voor een verrukkelijke cappuccino bij Cafe Dulce Tentacion, waarna wij op zoek gaan naar Entel, de provider met de beste dekking voor je mobiel in Bolivia, om een chip te kopen voor internet en telefoon. Wanneer dit is gelukt, nuttigen wij een sandwich van de bakker in het park, gelegen voor de Parroquia de San Roche, tezamen met vele Bolivianen die lunchpauze hebben. Een man gooit zijn fiets neer, komt aangerend en verzoekt ons te wachten, hij is zo terug: mag hij ons filmen? Wat blijkt als hij met zijn zoon met een filmcamera terugkeert en Carla interviewt? In het stadje waar hij geboren en getogen is – San Lorenzo – wonen heel veel vrouwen waarmee Carla grote gelijkenis vertoont! Zij hebben Carla’s bleke huidskleur en licht haar! Nakomelingen van Spanjaarden! Heeft Jan het toch bij het rechte eind! Op de fiets onderweg in Spanje, beland in een royaal café voor een hapje, met in verschillende hoeken een tv met een ander programma, gevuld met luidruchtige Spanjaarden, werd de herrie Jan teveel! Hij slaakte een zucht en uitte: ik weet zeker waar jouw voorvaderen vandaan komen – uit deze contreien!! Jij bent net zo luidruchtig als hen!! Zo zie je maar weer! Het bewijs wordt nu geleverd! De inmiddels geopende kerk bezoeken wij, waar vele jongeren aanwezig zijn. Het blijkt dat het een speciaal weekend voor de jeugd is. Zij nemen deel aan een wandeling van vele kilometers (40\50 km), waarbij dit jaar Tarija het middelpunt is. Wij bekijken de oude binnenstad en genieten tenslotte van een heerlijk ambachtelijk ijsje voor wij in de supermarkt boodschappen halen en een taxi charteren om ons met boodschappen en al naar onze camper bij La Pasarela te brengen. Dit uitstapje toont dat Carla weer aardig is opgeknapt. De tijd is aangebroken om de was te doen voor wij verder trekken. De onzekerheid blijft dat de hoogte bezwaarlijk kan zijn voor Carla of Jan; als een op zichzelf staand feit of in relatie tot zich niet wel voelen. Wij hebben de afspraak gemaakt, dat wanneer een van ons tweeën last heeft van de hoogte wij het programma aanpassen. Spannend wanneer wij opnieuw op weg gaan via dezelfde weg, maar Carla heeft nergens last van! Jan evenmin! Het gaat gewoon goed! Voor beiden een opluchting!! Wij lunchen een stukje verder dan waar wij de andere keer zijn gestrand op ongeveer het hoogste punt van de route van deze dag. Beiden merken wij, dat wij wat kortademig zijn. Een remedie: alles op je dooie gemak doen… Geen krachtsinspanning leveren. De hoge bergen maken plaats voor een geheel andersoortig landschap. Futuristisch ogenschijnlijk! Prachtig mooi! Wij worden geconfronteerd met wegwerkzaamheden en zware vrachtwagens, die grond en keien aanleveren voor verbetering en verbreding van het traject. Na de middagpauze wisselen stijgen en dalen elkaar af, maar in het dorpje waar wij op advies van Frederic op het pleintje voor de kerk overnachten - Impora – breekt het acceptabele hoogteverschil met La Paserela ons niet op! Wij genieten van het dorpsgebeuren. Een boodschapje in het cafeetje, wat geen winkel blijkt te zijn, waar Westerse pin-upgirls tot Jans verbazing de wand sieren. Mooie Boliviaanse vrouwen zat! Waarom die niet op een kalender? Waarschijnlijk past dat niet in de heersende cultuur: een vrouw behoort zich bescheiden op te stellen en zich decent te kleden. Inderdaad kijkt een vrouw van je af als haar ogen jouw ogen ontmoeten. Ondertussen heeft zij wel naar je gekeken… De vrouw die het cafeetje beheert, koketteert met de chauffeurs, die even wat komen drinken. Begrijpelijk, dat zij tijd hebben voor een stop in dit gat! Even later wordt naast de kerk op het plein de deur van een klein winkeltje geopend voor zo lang er aanbod van klanten is- zo om en nabij een half uurtje-, waar wij wat kleine boodschappen doen. Verbazingwekkend hoe breed het assortiment is, in aantal zeer klein. Een rustig plekje om te ontwaken, aangezien er druk verkeer is tot diep in de nacht.
Wij verlaten een slaperig dorpje en rijden richting Tupiza. In feite ontmoeten wij vele vrachtwagens op dit traject die voor de reconstructie zijn ingezet, maar eveneens goederentransporten. Taxi’s zien wij steeds meer rijden als wij Tupiza naderen. Wij genieten van het landschap, groeten de wegwerkers, die doorgaans een duim omhoog steken, als zij onze wagen bekijken tijdens het passeren. De Unimog spreekt duidelijk tot de verbeelding van vele mannen. Wij rijden door een magnifieke wildernis van ravijnen, dorstige rivierbeddingen en cactussen, die hier gedijen. Boven op de berg in Tupiza doemt een Christusbeeld op, geflankeerd door een groot kruis aan weerszijden, ter bescherming van de inwoners. Het beeld doet ons denken aan Jesus the Redeemer in Rio de Janeiro. Als wij Tupiza bereiken, tanken wij onder het toeziend oog van een grote affiche waarop een Bedoeïen staat afgebeeld - kenmerk van de Dakarrace waarbij Tupiza wordt aangedaan - en zoeken wij erna een bank om te pinnen, zodat wij weer contanten hebben voor nieuwe diesel en boodschappen, want met een creditcard kan je hier niet afrekenen. Wij worden verrast door het aangename klimaat, kenmerkend voor Tupiza. Op zoek naar een overnachtingsplek. - Bij het park- staat in iOverlander. Het park blijkt een begraafplaats te zijn… Om de hoek blijkt de plaatselijke vuilstort te zijn. Wie deze gegevens heeft ingebracht, heeft zeker te diep in het glaasje gekeken. Moeilijk om een staanplaats op dit terrein te vinden waar het bloed niet naar ons hoofd stijgt, want het terrein is nogal hellend, welk verschil met blokken moeilijk is te ondervangen. Jan ziet parkeervakken, waar 2 auto’s staan geparkeerd en besluit zijn auto ernaast te zetten. Een keurige plek! Spoedig heeft hij een militair aan de deur, die hem vraagt wat hij voor plannen heeft. Overnachten, antwoordt Jan. En morgen? Door naar Uyuni om de zoutvlakte te bezoeken. De militair legt uit, dat deze parkeervakken bij de aan de overzijde gelegen kazerne behoren. Hij biedt Jan aan toestemming te vragen voor een overnachting op hun parkeerterrein. Een poosje later keert hij terug met de mededeling, dat Jan permissie krijgt om hier de nacht door te brengen. Wij bekijken de begraafplaats, die sterke overeenkomst vertoont met begraafplaatsen in Spanje. Vele graven zijn voorzien van een kopie van het Christusbeeld op de berg. Voor de toegangspoort zitten 3 vrouwen hun bloemen te sorteren om morgen goed ogende bossen te kunnen verkopen. Stelen worden ingekort. De verlepte bloemen worden verwijderd en weggedaan. Na het avondeten melden zich twee hoge militairen bij onze openstaande deur, die Jan verzoeken naar buiten te komen om een gesprek met hen te hebben. De man stelt zichzelf en zijn vrouwelijke collega voor en haalt aan, dat wij permissie van de commandant hebben hier de nacht door te brengen, maar hij komt ons waarschuwen voor de gevaarlijke Salar del Uyuni!!! Jan moet zich goed realiseren, dat de GPS niet juist werkt op de Salar. Vermoedelijk wordt de GPS beïnvloed door de enorme massieve voorraad lithium onder het oppervlak van de zoutvlakte, prakkiseert Jan. Hij moet vertrouwen op zijn kompas, benadrukt de hoge militair namens de commandant van de legerplaats!!! Anders kunnen wij in problemen komen door te verdwalen op de uitgestrekte zoutvlakte of op een gedeelte terecht te komen, waar wij doorheen zakken. Hij adviseert ons aan de veelgebruikte sporen te houden en ons er niet buiten te begeven! Jan bedankt hem voor de voorlichting en waarschuwing en belooft zijn advies op te volgen. Het klopt: onze wagen weegt leeg reeds 7400kg!! Een mens wil niet meemaken, dat er wat akeligs gebeurt. Elk jaar zijn er doden te betreuren op de Salar!!! Doorgaans verdwaald en verkommerd door gebrek aan drinken en voedsel in de hitte en kou…
Prima geslapen onder het toeziend oog van de wacht! Zonder erg krijg je deels wat mee van het militaire leven, wat herkenbaar is. Aantreden voor het reveil, trompetgeschal, sporten -hoogstwaarschijnlijk voor de vrouwen anders ingericht dan voor de mannen- als je muziek en instructies hoort en mannen de berg op ziet rennen. Natuurlijk is dit een interpretatie van ons. Vaag komt er een vlaag van herkenning naar boven als je geluiden hoort of mensen bezig ziet. Wanneer wij Tupiza verlaten worden wij aan het eind van het dorp de rivierbedding opgestuurd tussen geweldige roodgekleurde rotsformaties door, uitgeslepen door het water van de rivier, waar in de wintertijd zo weinig water staat, dat de rivierbedding functioneert als verbindingsweg naar Uyuni. Langzamerhand laten wij de rode rotsformaties achter ons en worden wij omgeven door heuvels, groenblauw en violet gekleurd door de aanwezigheid van lood en andere mineralen, doordat wij het rivierdal verlaten en langzaam stijgen. Een slagboom verspert de doorgang: tol! Wegwerkzaamheden, wasbordtrajecten, korte weggedeelten, nieuw geasfalteerd, gravel of in deplorabele toestand, wisselen elkaar af met de regelmaat van de klok. Lama’s te kust en te keur met gekleurde draadjes of gekleurde lapjes in hun oren, herkenbaar voor de eigenaar, steken de weg over of grazen op de berghellingen. Wij worden opnieuw een rivierbedding opgestuurd, bereiken het plaatsje Atocha. Is hier de enige smelterij voor antimonium in Bolivia, die af en toe nog in gebruik is? Wordt hier een mijn geëxploiteerd? Wij zien de spoorlijn, waarover zeer veel mensen lopen. Bussen zijn zojuist leeggestroomd. Op weg: waar naartoe via de spoorrails? Even later bereiken wij een uitgestorven dorpje, waar zwarte drek in een uitsparing van de rivierbedding ligt. Het ziet er niet gezond uit en stinkt! Geen goede overnachtingsplaats, alhoewel iOverander hier coördinaten geeft voor een prima plekje met een bakker erbij!! Wij gaan door en slaan het schouwspel gade hoe op een slimme manier een auto met problemen op een vrachtwagen wordt gezet door gebruik te maken van een adequaat hoogteverschil zoals bij een perron. Dit keer gevormd door de natuurlijke ondergrond. Een hoogvlakte met uitzicht op de vulkaan lijkt ons door enige beschutting een keurige plaats om te overnachten met de motor gericht op het oosten om morgen meteen het zonnetje te vangen om startproblemen te voorkomen. Wij staan op 3965m hoogte. ’s Nachts rond de 0 graden Celsius! Gelukkig is de koude wind afgenomen, wat aanzienlijk onderscheid maakt in gevoelstemperatuur. ’s Ochtends de motorkap omhoog: dat helpt! Wanneer Jan start, gaat de motor gestaag draaien. De toets doorstaan! Het traject van vandaag doorkruist wederom een verlaten gebied met af en toe een paar huisjes, waar zelden iemand te bekennen is. Een uitgestorven dorpje bij de treinrails en de rivierbedding. Een dorp voor de employees betrokken bij de wegwerkzaamheden. Uiteindelijk bereiken wij een gebied waar het aan weerszijden van de weg drassiger is. Op de kaart inderdaad gemarkeerd als een moerasgebied. Beter hier niet in de zijkant te parkeren, want dan zak je hoogstwaarschijnlijk weg. Hoe dichter wij Uyuni naderen des te zanderiger de omgeving wordt. Uiteindelijk worden wij door zandduinen met mooie contouren, ontstaan door het spel van de wind, omgeven, tot een enorme zandduin de weg verspert. Een leverancier van Pil heeft de weg verlaten, is de piste ingegaan om de zandduin te ontwijken, is echter blijven steken bij het oprijden van de weg en hangt met zijn achteras op het asfalt en zijn achterwielen in het zand, waardoor hij de weg overdwars blokkeert. Wij zullen ook de piste moeten induiken om onze weg te vervolgen. Eraf gaat prima, evenwijdig keurig netjes en dan de talud op… Een van de mannen van Pil slaat ons gade. De talud biedt ogenschijnlijk een harde ondergrond. Het is schijn!! Plots zakt de auto erdoor. Wij komen tot stilstand. Jan en Carla de auto uit . De situatie in ogenschouw nemen. Achteruit, maar dat werkt faliekant en averechts. Stop: anders zit het reservewiel ook vast in het zand! Dieper dan daarnet! De schop eronder en flexibele oprijplaten achter de 2 linker wielen die problemen geven: gelukt! Wat een opluchting! Achteruit in het spoor naar het harde gedeelte en nu bekijken, waar de ondergrond hopelijk hard genoeg voor onze auto is door goed de sporen van anderen te bekijken. Waar zijn de meeste sporen naar boven gegaan? Voor ons de beste kans! De ellende is, dat onze 4x4 sinds gister niet goed functioneert, want anders zou het niet zo’n probleem zijn… Jan overlegt met de mannen van Pil en zij zijn het met elkaar eens, dat een bepaald spoor de beste kansen biedt. Opnieuw een poging… Met een zucht van opluchting hebben wij met alle vier de wielen het wegdek bereikt zonder te blijven steken! Dit zijn spannende momenten, die hun sporen achterlaten en ons bewust maken waar de gevaren op de loer liggen! Beter op ons qui-vive zijn! Wij laten de mannen achter, die verwoed bezig zijn hun probleem met het differentieel op te lossen. Blij met de goede afloop bereiken wij Uyuni , tanken diesel en kopen brood en water. Een auto met Chileens nummerbord parkeert voor ons bij het winkeltje. Een jong stel stapt uit de auto, komt naar ons toe en begroet ons in het Nederlands!!! Hollanders, die in Chili een auto hebben gekocht, die veel overeenkomst vertoont met de Grand Voyager - jarenlang onze gezinsauto en verhuiswagen voor studerende kids-. Na het inwinnen van informatie via You Tube in Nederland hebben zij in 2 weken de auto ingericht als camper! Hartstikke netjes uitgevoerd: een geweldige prestatie! Echt goed voorbereid! Wij zijn ongeveer even lang onderweg, zij vanuit het westen en wij vanuit het oosten. Met zijn vieren zoeken wij de gelegenheid voor de kazerne om te overnachten. Wat later in de middag arriveert vanuit Potosi een Duits echtpaar Ulla & Karl Winkler, begin zestig, beiden uit de medische sector, met wie wij een klik hebben en die denken dat Kim en Mark onze kinderen zijn. Tja , het zou kunnen… Met zijn zessen spreken wij af ’s avonds een pizza bij Tonito Hotel aan de overkant van het plein te gaan eten. Een ontspannen afsluiting van de dag en een leuke voorbereiding voor ons alle zes op de Salar en de Laguna’s!
Wij hebben afscheid genomen van Kim & Mark, die gister vanuit Chili Bolivia zijn binnengekomen. Zij willen een jaar rondtrekken in Zuid Amerika en uitproberen of het hen lukt in zo’n kleine ruimte samen te leven. Zij overwegen bij terugkeer in Nederland een tiny huis aan te schaffen als zij in staat zijn op zo’n kleine oppervlakte samen te leven… Karl en Ulla zijn reeds vroeg vertrokken voor een excursie naar de Salar met een touroperator, omdat zij niet met hun eigen zware camper op Mercedesbasis de zoutoppervlakte op willen. Wij rijden naar Walter de Chileen, de mecanicien, om de 4x4 te laten repareren. Een auto wordt de poort uitgereden, waarna Jan de auto naar binnen mag rijden en Walter aan onze auto begint. De collega rijdt de andere auto achter ons naar binnen en maakt deze auto klaar voor de eigenares, die even later de wagen ophaalt. Walter haalt het spatbord eraf en een kap, waarop het spatbord zit gemonteerd, om bij de 4x4 te kunnen. Schroeven zijn soms niet los te schroeven: de auto is reeds 31 jaar oud! Spuitbusjes met kruipolie verrichten goed werk! Echter zelfs kruipolie is niet altijd afdoende. Inventief last Walter een kleine schroef op de schroef, die muurvast zit, krijgt alsnog met kruipolie, timmeren en beleid de schroef los. Na 4 uur gestaag doorwerken, is het tijd voor de lunch met eraan gekoppeld een korte siësta. Het blijkt, dat door de slechte wegen de bedrading klem is komen te zitten, waardoor er een draadbreuk is opgetreden in de aansturing van de 4x4. Walter heeft nog 2 uren nodig om alles netjes te repareren en vraagt slechts Bs 200, wat niet in verhouding staat tot wat wij in Nederland zouden moeten betalen. Wij betalen echter in Nederland inderdaad geen 8 Eurocent voor 1kg zout zoals in Uyuni! Thuis en hier in Zuid Amerika zijn werelden van verschil! Wat doen wij met huishoudaccu’s, waarmee wij de telefoons, de batterij voor de camera, de tablet en de computer om de beurt kunnen opladen en 1 maal warm water kunnen koken, mits wij zuinig zijn met de binnen- en buitenverlichting! Het gas is aardig aan het opraken en wij hebben tot nu toe geen gas kunnen tanken. Wat is wijsheid?! Zeker nu de nachten koud kunnen zijn en het nog kouder op de lagunaroute is. Het kan zelfs ’s nachts vriezen! In feite is het belangrijk, dat wij goed selfsupporting zijn! De accu’s laden onvoldoende op! Op zoek naar een accushop. Jan vergelijkt. Het is beter om dezelfde accu’s te installeren, waardoor de energieopbrengst beter is. Om half negen als de winkel opengaat schaffen wij twee nieuwe accu’s aan en brengen ze in de taxi naar de camper, want accu’s zijn niet te tillen! Laat staan om mee te wandelen! Ook al is de afstand te overzien! Jan klust, installeert de beide accu’s en is rond half twee klaar. Carla heeft zichzelf in de bestuurderscabine geïnstalleerd om te verhalen, daar er voor haar geen plek in de wooncabine is. Voor Carla goed en wel is begonnen arriveert Maarten! Gestrand met zijn VW T4 op de zoutvlakte, waar hij 3 dagen heeft gebivakkeerd zonder een mens te ontmoeten. Uiteindelijk is hij gaan lopen, heeft na circa 15 kilometer een toeristenbusje aan kunnen klampen, die hem een lift hebben gegeven naar een garage in Uyuni. De mecanicien, bereid de wagen van de Salar naar Uyuni op sleeptouw te nemen, onderzoekt in de garage wat loos is. De motor gebruikte reeds olie. Hij haalt de motor uit elkaar. In overleg worden nieuwe onderdelen gemaakt en hierop is het wachten. Maarten zit in een hostal, eet in restaurantjes, omdat hij geen eten kan klaarmaken in de camper en heeft reeds 5 dagen geen mens gesproken. Hij is net een waterval! Jan en ik hebben slechts voor ons allebei een broodje. Er is niet veel te delen…
Op het gemakje wandelen wij na de siësta richting Walter de Chileen om te vragen of hij in onze oude accu’s is geïnteresseerd. Hij is helemaal blij! Wij mogen met hem meerijden in de auto naar onze camper, want hij haalt meteen die loodzware bakken op. Een goede deal, want onderweg zijn wij geconfronteerd met zwermen blaffende niet te verjagen honden hangend aan onze kuiten … Gelukkig niet letterlijk, maar wel figuurlijk, wat niet echt prettig is. Erna doen wij samen op de markt boodschappen, want Walter heeft verteld, dat het morgen de dag voor de voetgangers is voor heel Bolivia! Een autoloze zondag! Er zijn excepties, maar niet voor vreemdelingen! Wij geven dit nieuws door aan het Australische gezien met 3 kinderen, die net zijn gearriveerd en aan Kim & Mark, die terugkeren van een overnachting op de Salar van Uyuni. Zij geloven ons niet echt. Een van de bewoonsters, voor wier deur wij staan geparkeerd, bevestigt Walters mededeling. Op de markt wordt een lama door een vrouwelijke slager onder handen genomen op de afdeling waar vlees wordt verkocht. Heerlijke salami te koop! Aardappelen, uien, tomaten en 2 porties erwten, in plastic verpakt als een rolletje Smarties, die je zo in de vriezer kan stoppen! Eieren en brood. Echter geen boodschappentas, maar heel veel kleine plastic zakjes met onze boodschappen. Niet meer vast te houden! Naar de markt om zo’n gezellige Boliviaanse tas, die wij ook voor onze Sigg drinkflessen en Pringles in de cabine kunnen gebruiken tijdens het rijden, want het tasje wat wij als geschenk van Nelide in Argentinië hebben ontvangen is geen eeuwig leven beschoren, hebben wij beiden reeds geconstateerd. Zo’n Boliviaanse hoed met brede rand is een goede aanwinst en beschermt je gezicht tegen de zon. Alleen mist een koordje! Op het hoofd met weinig Beaufort wordt de hoed meegenomen als er een vlaag wind langs de camper gaat… Een mooie opdracht voor een andere dag. Gelukkig zitten de 6 eieren in een goed sluitend plastic zakje, want ze hebben de reis over de markt niet allemaal overleefd. Goed voor de koekenpan morgenochtend! Kactus heeft lekker eten en hartstikke goede Wifi staat op iOverlander, de Wikipedia voor alle rondreizende campers en motorbikes. Mark en Kim vragen of wij zin hebben mee te gaan. Voor het eerst in ons leven lama gegeten en wel biefstuk van de lama wel te verstaan. Niet helemaal waar: gedroogde worst van lama geproefd bij de borrel tezamen met Kasper, Laila en Moos in de kloof bij de Pilcomayo rivier. De biefstuk is heerlijk! Alles in het restaurant is schoon en fris! Nog niet meegemaakt, dat er zo hygiënisch wordt gewerkt. Mooie wandschilderingen! Wij genieten alle vier!
Zondagochtend vroeg nog een enkele auto of wat het ook zij. Kennelijk is de invulling van deze dag aan bepaalde tijden gebonden. Na het ontbijt met gebakken eieren, waarvan gister de schaal was gebroken, geen verkeer meer op straat! Kinderen fietsen en spelen op de rijbaan. De Bolivianen wandelen. Sommigen op high speed: het lijkt wel snelwandelen! Wij kunnen slechts op ons gemakje wandelen, want Uyuni ligt hoog: ongeveer op 36oo m. Ons lijf kan prestaties niet aan. Alles op het gemakje! Er gaat een geweldige rust uit van een dag zonder verkeer, wat ons doet denken aan 1973, toen er autoloze zondagen in Nederland waren ingesteld vanwege de oliecrisis. Duitse camperaars, alsnog gearriveerd, informeren bij de soldaten, de politie en het bureau voor toerisme. Verboden te rijden tot 18 uur zondagavond! Het is een domper op hun neus en de neus van de Australische papa, die gepland had de grens naar Chili te passeren. Zijn 3 kinderen zijn uitermate gelukkig de hele dag buiten te kunnen spelen, in plaats van verder te trekken en in de auto te moeten zitten. Een mooi cadeautje voor een Australische Vaderdag!!!! Al met al ontspant een ieder zich. Alle vier de auto’s worden opgeruimd. Er wordt water om de hoek op de markt getapt, zodat er geboend en gewassen kan worden. Mark leest en geniet! Jan laat de koelkast ontdooien, want die zit dik onder het ijs! Zo vult iedereen op zijn eigen wijze zijn dag in. Om 17.45 uur kan men niet langer wachten. De eerste voertuigen melden zich. Wanneer wij een rondje wandelen is het een drukte van belang op het busstation! Ontelbaar veel bussen met draaiende motoren, bagage op straat en heel veel buspassagiers. Taxi’s rijden weer af en aan! Met de rust is het gedaan! Al is het zondag, toch zijn er kramen open. Eindelijk veters te koop! Oranje, later rode, maar geen zwarte. Niet nieuw , maar gebruikt! Beter iets dan niets. Eerst maar in een sopje. Daar knappen ze vast van op! Op het laatst ontdekken wij een koordje in plaats van een veter om Carla’s hoed te behoeden op de grond te belanden als de wind er onder slaat. Naaien is voor overdag. ’s Avonds te weinig licht. Op tijd naar bed! Overdag schommelt de temperatuur tussen 14 en 20 graden Celsius, maar ’s nachts kan het kwik dalen tot onder het vriespunt! Aangename temperaturen om te reizen! Toch willen wij gas en elektriciteit besparen! We zijn zuinig! Gelukkig leveren de nieuwe huishoudaccu’s zoveel stroom, dat wij nu elektrisch water kunnen koken voor de koffie, thee en warme chocolade. Met de oude accu’s lukte dit niet meer. Wij ervaren deze verbetering als een formidabele luxe!