Invidualiserimg
Blijf op de hoogte en volg Carla en Jan
11 Februari 2019 | Brazilië, Balsas
Individualisering
Emigreren betekent, dat je naar een nieuw land gaat om er een bestaan en een toekomst op te bouwen. Dit gaat niet van een leien dakje. De weg kan geplaveid zijn met goede voornemens. Er zijn echter obstakels, die genomen moeten worden. En een mens is maar een mens… Op de lange duur ontstaat er tussen mensen geharrewar. Dit is niet te voorkomen! Een mens van goede wille probeert het geschil op te lossen, maar niet altijd lukt het zich met elkaar te verzoenen. Onmacht en teleurstelling kunnen verwijdering teweegbrengen. Mensen vinden hun eigen weg om hiermee om te gaan. Sommigen nemen dit heel letterlijk: zij gaan hun eigen weg.
Zodra een bedrijf draait, gaat men doorgaans investeren. Voor een veeteelt- of landbouwbedrijf betekent dit, dat men machines aanschaft, die in feite meer rendabel zijn, wanneer het aantal hectares wordt uitgebreid. Dit leidt tot schaalvergroting. Helaas is die uitbreiding niet altijd voorhanden binnen het leefgebied. Volwassen kinderen maken de keuze om voor zichzelf te beginnen. Zeker een probleem met een groot aantal nakomelingen. Waar zijn landerijen beschikbaar om over te nemen en te starten met een eigen bedrijf? Steeds minder mogelijkheden, doordat de oppervlakte van de beschikbare grond op een gegeven moment is uitgeput. Hiernaast komen bedrijven vrij, doordat sommige emigranten terugkeren naar Nederland of naar andere plaatsen in Brazilië vertrekken of een boer simpelweg geen opvolger heeft. Zo’n bedrijf moet men normaliter in zijn geheel overnemen. Dit kan een geluk voor de buurman betekenen, wanneer deze hectares aan zijn grondgebied grenzen en hij er heil in ziet om deze hectares te bewerken.
Het in 1950 bekrachtigde Emigratieverdrag tussen Nederland en Brazilië, wat in 2000 is beëindigd, heeft vele boeren geholpen een eigen bedrijf te verwezenlijken en tot bloei te brengen door gunstige voorwaarden en specialistische begeleiding van buitenaf. De vraag speelt bij uitbreiding van de landbouwproductie of men moet investeren in uitbreiding in ver afgelegen gebieden of voor intensivering en productiviteitsverhoging van reeds in gebruik zijnde gronden moet kiezen. Het aspect van duurzame ontwikkeling komt hierbij om de hoek kijken. De situatie is in elk geval, dat de Braziliaanse regering al jaren geld heeft gestoken in het ontwikkelen van de Cerrado, savanne-achtige gebieden in het centrale westen van het land, voor de landbouw. In de deelstaat Minas Gerais zelfs met steun van de Japanse regering.
Met name in deze nieuwe landbouwgebieden, die zeer verspreid liggen, hebben zich Nederlandse boeren na 1970 spontaan gevestigd. Vaak gaat het om kinderen van emigranten in de oudere groepsvestigingen, die hun vleugels uitslaan, verspreid in de nabijheid van een stad. In de regel bestaan hier weinig of geen gemeenschappelijke instellingen of verenigingen. In 1972 in de oudste twee vestigingen Maracaju in deelstaat Mato Grosso do Sul ( uit alle koloniën ) en Paracatu in deelstaat Minas Gerais ( vanuit Nao-Me-Toque ). In 1985 in Rio Verde in deelstaat Goias ( vanuit de beide Holambra’s ) en Brasolandia of Unai in deelstaat Minas Gerais. In 1995 in Balsas in deelstaat Maranhao ( vanuit Carambei, Castrolanda en Arapoti ).
Unai of Brasolandia neemt hierbij een aparte plaats in. In 1949 hebben boeren van de vrijgemaakt gereformeerde kerk zich als een gesloten groep in Monte Alegre in deelstaat Parana gevestigd op gepachte grond! Door het opzeggen van de pacht door de papierfabriek zijn zij hun grond kwijtgeraakt. Zij hebben indertijd geen nieuwe grond kunnen vinden of kopen, waardoor zij naar Nederland hebben moeten terugkeren. Familieleden en kennissen van deze groep emigranten hebben zich in 1985 als een meer open groep naar de Braziliaanse samenleving in Unai gevestigd. Zij hebben aansluiting gezocht bij de Braziliaanse zusterkerk en zich aangesloten bij de Braziliaanse coöperatie.
Ver weg!!! Deze verspreid gelegen Nederlandse nederzettingen zijn de plaatsen, die door de kolonisten worden genoemd als zij vertellen over familie, vrienden en kennissen, die elders vele hectares grond hebben aangekocht om uit te breiden en te exploiteren. Het blijkt, dat zij niet altijd op dit bedrijf wonen, maar er wel kunnen verblijven, en gewoon heen en weer vliegen – met een snelle pick-up of wie weet met een klein vliegtuig!-. Wij ontdekken, dat menig groot bedrijf een eigen airstrip heeft! Begrijpelijk! Wij hebben tot nu toe doorgaans redelijke wegen bereden, maar vanaf Holambra 1 verandert dit geleidelijk aan.
Welke richting gaan wij uit? Wij hebben een uitnodiging voor Rio Verde in het westen, waar wij een week van tevoren contact met de eigenaar zullen moeten opnemen, omdat hij heen en weer reist. Het loopt echter tegen de feestdagen… Nu niet het geschikte moment. Verstandiger om Rio Verde op een later tijdstip aan het bezoeken van de Pantanal te koppelen. Interessant om te bekijken, waar Simone’s broer Sijbrand een enorme rozenkwekerij heeft. En zijn buurman Reijers eveneens. Van hieruit kunnen wij gebieden met andere Nederlandse vestigingen gemakkelijker bereiken. Bovendien hebben wij te horen gekregen, dat de deelstaat Minas Gerais een prachtig gebied is! Op advies van onze Boliviaanse gids in Holambra 1 brengen wij een bezoek aan het wijngoed Benedetti, gelegen aan de weg van Amparo naar Serra Negra, waar wij denken een heerlijke lunch te kunnen gebruiken. Mis poes! Een plankje met 2 soorten kaas plus worst en wat droog brood, waar we alsnog om moeten vragen. Een glas druivensap, want wij moeten nog kilometers maken… Wijn zit er niet in! In feite een wijnproeverij en meer winkel dan restaurant. Dat weten wij ook weer! De weg er naartoe is ontzettend mooi en vormt een lint met kleine Italiaanse dorpen met heel veel handvaardigheid. Miniaturen in allerlei zoete kleuren. Kastjes, bijzettafeltjes, poppenhuizen en wat al niet meer…En heerlijk ogende restaurantjes! Voor noppes die steile berg opgereden naar het wijngoed! Of hun wijn de moeite waard is? Geen flauw idee! Hierna rijden wij min of meer NNO richting Andradas, waar Sijbrand een grote rozenkwekerij voor de export heeft: Rosas Flamingo boven op een heuvelrug. Het hek staat wijd open. Wij menen, dat Simone verteld heeft, dat je hier ook rozen kunt kopen. Schitterende rozen in verschillende kleuren passeren wij. Tenslotte bereiken wij het centrale deel van het terrein, waar het kantoor en andere accommodaties zich bevinden. Bussen staan gereed en komen aangereden: einde werktijd! Een van de voormannen loopt met Jan naar een ruimte om te kijken of er nog iemand van de leiding is. Helaas! Niemand van de leidinggevenden meer aanwezig! Onverrichterzake keert Jan terug met een prachtige zachtgele roos met een geknakte steel en overhandigt die aan Carla! Wij keren, terwijl een vrachtwagen beladen met rozen de aanhanger naast ons aanhaakt om naar de veiling te rijden, nemen wij aan. Wij sluiten aan en passeren alle vrouwen en mannen, die zo direct met de bedrijfsautobus naar hun dorp zullen worden gereden. Wat een macht aan personeel! Wij groeten, maar krijgen ternauwernood response… Zijn wij op verboden terrein?? Wij weten het niet. In elk geval is het heel leuk om een blik te hebben kunnen werpen op een in onze ogen efficiënt modern opgezet bedrijf, waar een kwalitatief uitstekend product wordt gekweekt! Met recht A kwaliteit! Prachtig gesitueerd! Met onze Boliviaanse gids hebben wij een heel andere kwaliteit bloemen bekeken… Verschil moet er zijn: niet iedereen heeft dezelfde portemonnee! Voor ons uit rijdt reeds een autobus met personeel. Wij slaan evenals de vrachtwagencombinatie en de bus naar rechts af. Gelukkig, dit stuk weg is beter onderhouden dan de weg waarover wij zijn gekomen. Een ander deel van het bedrijf met de naam in markante letters boven het hek, misschien de hoofdvestiging, waar meer bussen staan om personeel te vervoeren. Kennelijk verschillende bestemmingen, want de een kiest voor de ene bus, terwijl de ander in een andere bus stapt. Bij de grote weg kiest de bloemenvrachtwagen voor links. Wij ook! De bussen verdelen zich! De Pousada is gesloten, waar wij willen overnachten. En de andere Pousada heeft een mooie ronde toegangspoort! Wij kunnen onmogelijk eronderdoor. Boven op de heuvel vinden wij een plekje om te overnachten. Heerlijk rustig met een weids vergezicht op de heuvels, waar zich de rozenkwekerijen moeten bevinden! Kennelijk is het klimaat hier heel geschikt om rozen te kweken. Twee crossmotoren nemen even polshoogte bij ons, maar gaan er weer snel vandoor. Uitgerust volgen wij de onverharde weg, waaraan wij staan, benieuwd naar de aangegeven camping langs deze weg. De weg wordt zo smal, dat het een meevaller is, dat wij weinig tegenliggers hebben en als wij die wel hebben er toevallig een verbreding is… Een prachtig landschap! Echter geen camping! Ooit iets voor tentjes geweest? Ergens een oud roestig bord met een P…Verwilderd… En evenmin een overnachtingsplek, die groot genoeg is voor onze camper! Geluk, dat wij op ons plekje zijn gestopt! Wij dalen en stijgen. Koeien in de graslanden tussen de bebossing. Wie weet van Sijbrand… Simone heeft verteld, dat hij deze richting uit een nieuwe boerderij met witte koeien heeft overgenomen. Wij hebben van een lege Colafles de hals plus dop afgeknipt: ons vaasje met een prachtige roos. Overdag in de cabine, erna op het keukenblok! Wij genieten! Minas Gerais is inderdaad prachtig! Een bergachtig gebied met hier en daar wilde begroeiing, maar veelal gecultiveerd rond de wegen. In het binnenland wordt mijnbouw bedreven, maar nooit zie je een verwijzing ernaar. Als er een ramp is en een dorp wordt genoemd, kom je er pas achter, waar je ze zoeken moet. Soms belachelijk dichtbij een grote stad! Winst is duidelijk doorslaggevend! Wij overnachten op de camping Quebra Anzol bij de stuwdam van Furnas, waar gelegenheid is om de handwas te doen en de achterdeuren open te maken om de medicijnvoorraad aan te vullen. Het is bloedheet! De campingbaas vertelt ons, dat wij beneden in de stroomversnelling kunnen baden. Heerlijk om af te koelen, zegt hij. Het is inderdaad verfrissend, maar je rug verbrandt wel…Je mag niet met zonnebrandcrème het water in, omdat het water in het stuwmeer terechtkomt… Een Whatsapp komt binnen. Onze schoonzoon is aangenomen. Op dit bericht toosten wij door samen het gedeelde hart van gevulde speculaas op te eten… Richting het noorden. Wij rijden langs prachtige meren en zien talloze watervallen en heel veel toeristen. In Piumhi is een prima supermarkt, wij kunnen er weer tegen. Binnen door: uitgestrekte hellingen met mais, soja en bonen, maar ook heel veel koeien. Verschillende soorten: Zebu, Girolanda, Frisian en Brown-Swiss. Onder de soort Zebu – een vreemd hoekig magere koe - vallen Gir, Indu-Brasil, Guzera en Nelore. Geen idee, wat met kop en schouders er boven uitsteekt, maar op onze rondreis worden regelmatig Nelore met gentypering op een bord bij de entree van de Fazenda te koop aangeboden. In de vochtige warme kontreien schijnt dit ras het goed te doen. Een boer waarschuwt ons niet verder te rijden: onze auto is te groot voor de pont! Terug over een ander weggetje. Niet handig: een enorme dikke tak is geknakt. Wij kunnen niet passeren. Kennelijk wordt dit weggetje in het middengedeelte zelden gebruikt. Jan denkt de tak te draaien. Knak! Boven op zijn teen! Wij kunnen er langs, maar even later zijn de laaghangende takken van een dusdanige taaie onbuigzame structuur, dat ze de beschermingshoes van de reserveband openrijten. Natuurlijk is die door de zon aardig verteerd, maar toch, hij was nog heel. Een blauwe teen en een kapotte hoes rijker! Waren we maar gewoon hetzelfde weggetje terug gereden… Nakaarten! Wij klimmen geleidelijk en belanden in een gebied waar wij ons tussen 800 en 1200 meter ophouden. Heerlijk, niet zo warm. Zelfs aangenaam! Uitgestrekte koffieplantages. Een prachtig gezicht door de terrassenbouw! Wij slapen dit keer op een groot parkeerterrein van Petrobas, waar een man op een brommertje surveilleert. Een waterfles heeft gelekt onderweg: de wollen vloerkleden zijn drijfnat, deuren open en zo lang de zon schijnt en het nog warm is, de vloerkleden over de deur hangen om ze te laten drogen. Een mens moet inventief tot een oplossing komen. Elke dag herhalen tot ze droog zijn… De volgende dag tussen de doelpalen geslapen, welk veld naar ons idee heeft afgedaan als voetbalveldje en nu in gebruik is als wei voor loslopende koeien en paarden en een rustige stier. Papegaaien vliegen aan en zetten zich aan de overkant op een kale boom. Tegen dat het donker wordt hebben wij een gezellig intermezzo. Een vrachtwagen arriveert. De chauffeur klimt boven op de wagen en haalt op 3 plaatsen schotten naar boven en zet ze vast. Een paard en wagen komt, gemend door een jongen van een jaar of tien, verdwijnt weer en keert terug met een oudere man. Even later arriveren een aantal jongemannen op motoren. Met zijn allen gaan ze de wei in en jagen het jongvee op, richting vrachtwagen, de loopgang in, de veewagen in, waar het vee in de 3 vakken gejaagd wordt, waarna het schot zakt om ze gescheiden te houden. Alles wordt stevig vastgezet en iedereen verdwijnt weer met achterlating van de motoren, want het jongvee wordt verweid. Er is nog behoefte aan sterke mannen! Als de klus is geklaard worden de motoren opgepikt. Met hoge snelheid scheren zij zich weg in het donker. De rust is weergekeerd! Een klein paradijsje! Wij vervolgen de weg naar het noorden en bereiken Paracatu, waar wij tanken. Op het tankstation stopt Jan voorbij de pompen om achterin de schakelaar voor de accu’s om te zetten en eventueel een kopje koffie te doen, maar wij schrikken beiden van de geweldige armoede die op ons afstraalt! Mensen liggen onder bomen en op het trottoir tussen todden en lompen en enkele schaarse bezittingen. Zij slaan ons gade en komen op de wagen af om te bedelen. Wij weten niet hoe snel wij weg moeten rijden, want beiden voelen wij ons enorm UN happy. Voor ons ligt de afslag naar Unai. Wij zijn meteen de stad uit via een randweg. Wat een opluchting! Wat een akelige stad! Het blijkt, dat in de directe nabijheid een goud- en zilvermijn is, die de belangrijkste werkgever voor de mensen is. Er wonen hiernaast heel veel ontsnapte arme slaven. Paracatu komt op ons over als een ontzettend arme arbeidersstad met een hoog aantal werklozen, waar wij niet graag zouden willen wonen. Ook al is het in de omgeving… Wat een hemelsbreed verschil met Unai!! Een veel prettiger locatie! Alles staat in het teken van de Coöperatie en van agricultuur. Unai straalt een prettige sfeer uit! Ook als wij doorrijden richting Brasilia. Voor onszelf hebben wij vastgesteld, dat wij na het bezoek aan de koloniën niet naar Nederlanders op het platteland zullen zoeken. In feite gaat het ons om de sfeer, die de werkomgeving uitstraalt. Waar zijn zij naartoe getrokken? Wat trekt hen daar? Wat zijn hun middelen van bestaan? Stuiten wij toevalligerwijs op een Nederlandse Fazenda of Nederlands bedrijf, dan kunnen wij alsnog onze gedachten opmaken. Wij zijn ook benieuwd of Brazilië inderdaad uit verschillende landschappen bestaat en willen dat graag bekijken. Een aardige combinatie van proeven en kijken! Voor de hoofdstad Brasilia is een groot terrein voor de jaarlijkse fokveedag! Wij rijden langs kleine keuterboertjes, maar zien de bedrijven allengs groter worden. Pivo’s zijn hier in gebruik. Een groot bord geeft aan, dat hier doperwten groeien voor Bonduelle. Dat is ver van huis! Wij zijn heel benieuwd naar Brasilia, sinds 1960 de hoofdstad van Brazilië. Men vond dat de hoofdstad centraler gelegen moest zijn dan de voormalige hoofdstad Rio de Janeiro. In 41 maanden heeft men in de jaren 1956 -1960 de stad verwezenlijkt. Heel futuristisch is de plattegrond van de stad in de vorm van een vliegtuig, waarbij alles strak is ingedeeld. Twee belangrijke componenten in dit plan zijn de Monumental Axis van west naar oost en de Residential Axis van zuid naar noord, waarbij de eerste beschouwd wordt als de body van de stad door de stijl van de gebouwen en de royale opzet. Men vindt hier ministeries, het nationale congres, het presidentiele paleis, het opperste gerechtshof en de televisie- en radiotoren. De Residential Axis was bedoeld om woningen, handel, scholen, kerken en recreatie te huisvesten. Een belangrijk motief was, dat het verkeer ongehinderd zou kunnen doorstromen, waarvoor brede wegen werden aangelegd. Lucio Costa was de stedenbouwkundige, zijn vriend Oscar Niemeyer de hoofdarchitect van de belangrijkste gebouwen, Joaquim Cardozo de bouwkundig ingenieur en Roberto Burle Marx de landschapsarchitect. Het is verbazingwekkend om deze stad binnen te rijden. Een mens komt ogen tekort. Er is zo enorm veel te zien! En ontzettend veel en druk verkeer. Wij hebben de camper geparkeerd in het Parque do Cidade, onder de ogen van de politie in hun gebouwtje met donkere ramen tegen de zon en voor hun eigen veiligheid. Te voet zijn wij op weg gegaan. Helaas is de TV-toren gesloten vanwege renovatie, waardoor wij het uitzicht missen op de Monumental Axis. Op weg naar Sanctuario Dom Bosco – een prachtig gebouw -, om vervolgens Metropolitan Cathedral te bewonderen. Ontzettend ver lopen! Wij gebruiken tussendoor de lunch bij een Italiaans restaurant Manas, waar wij heerlijk dineren en uit kunnen rusten! Wij passeren enorme gebouwen, voorzien van donker getint glas. Je kunt niet naar binnen kijken. Je krijgt een gevoel van lege gebouwen zonder mensen, tot er plots een schuifdeur opengaat als jij passeert. Verwijzing naar de Hollandse Ambassade op ons pad… Het bizarre is, dat er ternauwernood trottoirs aanwezig zijn! Af en toe een enorm lange ondergrondse oversteek om een bushalte te bereiken, onder de dubbele rijwegen door, die soms wel uit 6 rijbanen bestaan. Er zijn fietspaden tussen de flatgebouwen aangelegd en wij benutten deze, waar hoge bomen schaduw leveren, want in de zon is het bloedheet! Er rijden bussen, maar een VVV is op het vliegveld buiten de stad. Welke lijn moet je kiezen? Wij zijn moe van het lopen en van de hitte. Blij om de camper te zien. De joggers arriveren om hun oefeningen te doen. Ouders bezoeken met hun kinderen het pretpark voor het slapen gaan. Of ze mogen in het park een rondje fietsen op de in de auto meegebrachte fiets. De nacht valt. Al vroeg in de ochtend zijn de joggers present, die straks gaan werken. Gevolgd door moeders en ouderen op een later tijdstip. Om wat bij te verdienen installeren zich mannen die elk hun eigen plekje opeisen, bijvoorbeeld bij een drum, waar hun spullen in zitten opgeborgen, terwijl jij denkt: een vuilnisbak! Zij bieden aan de auto te wassen, terwijl de auto staat geparkeerd. Genoeg te zien! Een bijzondere stad! Jan heeft het echter gehad: hij wil hier weg! Hij heeft zijn buik vol van de drukte! Ras bekeken! Wie weet is er nog iets via de Hollandse Ambassade te regelen geweest, maar wij hebben het niet geprobeerd! Wij moeten Brazilië uiterlijk over 39 dagen hebben verlaten, want dan loopt ons visum af! Wij willen ons rondje deels afmaken in dit onmetelijke land. Geen idee hoe de wegen zijn, die wij ontmoeten. De auto kan problemen geven… Je weet het maar nooit! Jan voelt de tijdsdruk en krijgt het al Spaans benauwd! Het bezorgt hem stress! De volgende ochtend is het al vroeg raak! In de enorme verkeersdrukte is op tijd voorsorteren van het grootste belang! Een weldaad als wij de stad achter ons laten liggen! Opgelucht geniet Jan van de bergachtige omgeving en de rust op de BR 10. In een dorpje doen wij boodschappen in de supermarkt en weten in de ijzerwinkel een stukje gaas te bemachtigen om in de ventilator aan te brengen om al die kleine insecten buiten te houden, want wat er nu in zit is gewoonweg verteerd! Tijdens onze lunch op het kerkplein heeft de gemeente via een rondrijdende geluidswagen de inwoners en ook ons, gewaarschuwd voor de toegenomen activiteit van de muggen, die Chikungunya en Dengue verspreiden. Voorkom stilstaand water, waarin de Denguemug, de tijgermug en allerlei soorten steekmuggen gedijen! Bescherm jezelf met lange mouwen en broekspijpen. Spuit Deet! Gebruik horren of fijne vitrage. Wij doen ons best, maar voorkomen is niet zo simpel als het lijkt. En al die akelige beestjes zijn er zowel overdag als ’s avonds en ’s nachts… Wij bereiken een Ecologisch Park met watervallen, waar wij de laatste 3 km een verschrikkelijk hobbeltraject aantreffen eer wij op onze eindbestemming aankomen. Een prachtige plek in de natuur! Overal gerecycled materiaal verwerkt: inventief! ’s Ochtends hebben de douche en de toilet gelukkig ook een beurt gekregen voor wij zijn opgestaan! Toch onze haren kunnen wassen en ons lijf! Voorlopig zit dat er misschien niet in! Jan heeft ondertussen de ventilator voorzien van het nieuwe gaas, de hoes van de band gerepareerd met Ductape en de linker spiegel gelijmd. Oud en kennelijk bros…Hij heeft de douche zeker verdiend! Wij vinden het te warm om naar de waterval in die hitte te wandelen en weer omhoog te moeten klimmen. Geef ons portie maar aan Fikkie! Er is trouwens geen mens te zien op de camping! Zonder rammen passeren wij de uiterst nauwe doorgang tussen twee hekken en halen niets open aan de laag overhangende takken, wanneer wij het kampeerterrein verlaten. Wij klimmen 3 km hopeloos wegdek omhoog. Gelukkig geen regen, want die 3 km veranderen dan in een rivierbedding van glibberige rode klei dooraderd met diepe gleuven! Het zal dan een klus worden omhoog of omlaag te komen! Geen simpele verbindingsweg tussen camping en doorgaande weg! Aanvankelijk hebben wij een prima weg, maar dan verandert het wegdek. RE GO 118 / GO 110 / TO 110 : al deze wegen zijn hopeloos slecht! Een en al gatenkaas door het zware vrachtverkeer! Het is een verademing wanneer wij Rio Azul bereiken! Wij zijn het gebonk meer dan beu! Bovendien hebben wij het ontzettend warm, want het is een hete dag! Op het parkeerterrein mogen wij niet overnachten, maar Jan krijgt toestemming om binnen de slagboom zo ver mogelijk van de oever van de rivier verwijderd, de camper te parkeren om te overnachten. De rivier meandert, waardoor de oever wordt belaagd. Onze wagen is zwaar! Een extra belasting! Wij verkennen het gehucht, wat in feite wordt gevormd door kleine restaurantjes, die rond de rivier liggen gegroepeerd. De rivier heeft hier zijn bron: prachtig helder water met minuscuul kleine visjes erin. De aanwezige stroomversnelling zorgt ervoor, dat je wanneer je naar de bron toe zwemt pas op de plaats maakt. Dat is een prima oefening! Verfrist eten wij in de Pousada gefrituurde vis met frites en salade om erna ons bed in te duiken, want morgen worden wij vast al vroeg gewekt door de mensen rondom. En door toeristen, die van de rivier komen genieten. Een toeristische trekpleister eerste klas! Jammer genoeg ziet Jan ’s ochtends voor het vertrek een duik in de rivier niet zitten. De limiet van het visum, de slechte weg van gister en de hitte maken hem nerveus, waardoor hij zo vroeg mogelijk wil gaan rijden om kilometers te maken. In feite is het om half acht ’s ochtends al ontzettend warm! Het begint al om 7 uur voelbaar te zijn, dat het een warme dag wordt. Temeer door de hoge luchtvochtigheid! Het is alsof je onvoldoende lucht krijgt en alle inspanning extra kracht kost, waardoor je snel vermoeid raakt. Een rare gewaarwording! Van niets doen al moe zijn… Dat is de gedachte, die bij je opwelt! Gelukkig kunnen wij ondanks de hitte doorgaans redelijk slapen, doordat wij het hefdak open hebben en alle ramen open zetten, waardoor de wind over het bed strijkt. Wij voelen ons eigenlijk best veilig in ons metalen fort hoog op zijn poten, alhoewel wij altijd met zorg onze overnachtingsplek uitkiezen. Problematisch als de wind ons dwingt het hefdak te sluiten… Dan koelt het niet zo goed af. Alhoewel regen problematischer is… Ramen sluiten om inregenen te voorkomen en het hefdak dicht, maakt het knap benauwd binnen! Zodra er een mogelijkheid is om iets te openen, doen wij dat! Frisse lucht is zelfs als het heel koud is, wanneer wij hoog in de bergen zijn, plezierig! Vooral Carla wil graag het raam open, al is het maar op een kiertje… Wanneer wij op onze route een dorp binnen rijden, hebben wij geluk. Een bakkerij meteen aan onze rechterhand! Heerlijk verse broodjes! Wij draaien de BR 135 op en weten meteen weer hoe het is om in de drukte te rijden! Het is goed opletten geblazen met al die vrachtwagens, die veel te hard rijden, inhalen op de meest ongeschikte momenten en plaatsen en in bochten gaan slingeren en ternauwernood hun combinatie in bedwang kunnen houden om te voorkomen, dat zij in de berm belanden. Het is niet verwonderlijk, dat er zoveel autowrakken langs de weg liggen. Wij rijden richting Balsas. Ternauwernood een plek om te lunchen. Wanneer de oprit naar een Japanse Fazenda opdoemt, benutten wij hun grootse entree voor een stop. Vandaag is er niets anders beschikbaar dan een Shell tankstation boven Formosa Rio Preto om te overnachten. Er is een douche beschikbaar! Vanwege het tanken hoeven wij geen kaartje voor de douche te kopen, maar ontvangen een voucher plus een zeepje. Wanneer wij de voucher willen verzilveren wordt Carla begeleid door een vrouwelijke bediende en Jan door een man. Zij leggen uit hoe de zaak werkt. De instructie in het Spaans wordt door Carla niet goed begrepen. De douche biedt weinig ruimte om je naast de straal uit en aan te kleden. De dame haalt haar kaartje van haar hals, strekt haar arm uit richting de kraan en douchekop en loopt het douchehok uit. Carla trekt haar schoenen uit en begint zich razendsnel uit te kleden. Oeps: de douche begint plots te lopen!!!! Carla’s schoenen staan meteen blank! Snel de kraan dichtdraaien! Schoenen leeg gieten en buiten zetten. Uitkleden, nat maken, kraan dicht, inzepen, kraan open… Behaaglijke temperatuur… Stop! GEEN WATER meer! Niet warm! Niet koud! Helemaal geen druppel komt er meer uit de kraan! Gelukkig alleen maar zeep en geen haar vol shampoo… Gewoon maar afdrogen met de handdoek. Er zit niets anders op! Wat te doen met die drijfnatte schoenen?! Er is in deze ruimte een elektrische handendroger, wat uitzonderlijk is en nog goed werkt ook. Mazzel! Het kost tijd, maar de schoenen worden keurig droog geföhnd en kunnen weer aan! Wat blijkt: de douche werkt 1 minuut en slaat daarna af! Dit type douche kennen wij nu ook… Al doende leert men! Op de topografische kaart staat de weg na Gilbues als een wit weggetje genoteerd… Wij gokken: een prachtige asfaltweg en heerlijk rustig! In een wei naast de weg ligt een majestueus marmeren graf naast een simpel optrekje. Gans verloren! Bij Santa Filomena treffen wij een gierpont met 4 kettingen, die door 2 man wordt bediend! De pont wordt keurig op de juiste positie gehouden. Vlot en handig! Onze wagen in het midden voor een goede verdeling van het gewicht! Van Alto Parnaiba naar Bolsas volgen wij de MA 006. Verwend door het zojuist gevolgde traject verwachten wij naar een belangrijke plaats in de regio een zelfde soort weg. Ja een gedeelte, maar erna belanden wij op een mindere weg. Wij rijden een zeer gematigde snelheid om onze wagen zoveel mogelijk te sparen. Een verwijzing naar Fazenda Pequena Holanda! Linksaf een goed uitziende onverharde weg op. Wij stoppen om het bord te lezen. Een automobilist stopt naast ons. Hij vindt het leuk, dat wij Nederlanders zijn en vertelt, dat de eigenaar Jan Roorda in Sao Paulo woont en op dit moment niet hier is. Misschien is de buurman, de eigenaar van de nabij gelegen Fazenda Nova Holanda wel op de Fazenda aanwezig… Wij kijken uit naar de toegang van zijn Fazenda, maar wij zien niets. Wanneer wij Maps.me bekijken, denken wij op de verkeerde plaats te hebben verwacht de toegang te vinden. Wel valt ons oog op de eigen airstrip voor beide percelen. Deze mannen hoeven zich hoogstwaarschijnlijk niet druk te maken over slechte wegen… Wij wel, want de weg wordt alleen maar slechter. Wij betreuren het, dat wij voor deze weg hebben gekozen! Wij hebben echter al zoveel kilometers afgelegd, dat er in feite geen weg terug is. Een schrale troost, dat de andere optie veel meer kilometers telt… Wij besluiten een slaapplaats te zoeken, want wij gaan het niet maken vandaag. Ofschoon de weg vaak minder of zelfs slecht is, genieten wij van het landschap. Wanneer het land niet is gecultiveerd, zien wij de originele savanne-achtige gebieden: de cerrado. Ondoordringbare gebieden door specifiek boom- en struikgewas, gekenmerkt door vele kronkels en bochten, die ontstaan door de arme zure grond en vele branden in de droge tijd, worden afgewisseld door open graslanden, waar soms wat bomen en struiken groeien. In feite wordt de vegetatie bepaald door de voedingsstoffen in de bodem en de aanwezigheid van water. Het is een bijzonder landschap! Wij vinden een mooi plekje langs een pad de berg op. Dorst! Jan pakt de Colafles, opent voorzichtig een klein stukje de dop en draait weer toe, maar desalniettemin bruist de Cola over Carla’s schoenen, die gister al een opfrisbeurt in de douche hebben gehad, over zijn broek en over de vloer! Het enorme gehobbel door het slechte wegdek heeft de fles geweldig onder druk gebracht! Hobbelen brengt het een en ander te weeg! Off-road! Mannen vinden dat dit alles bij elkaar hoort! Zij maken zich er niet druk over, maar Carla heeft het weer even gehad met die kleverige troep, want water is schaars! In de nabijheid van Balsas belanden wij op een asfaltweg! Onze voorraad diesel is aardig geslonken. Gelukkig voorlopig even geen gehobbel, kans op een tankstation en een supermarkt om de boodschappen aan te vullen. Wij komen niet bedrogen uit, alhoewel slechts een kleine supermarkt geopend is op de zondag. Wat wij dringend nodig hebben is weer aangevuld! Jan legt de boodschappen binnen en houdt wijselijk zijn mond… Hij heeft voor Carla’s koffie een nieuw pak gecondenseerde melk opengemaakt, maar door het slechte wegdek heeft het pak gelekt in de koelkast en is de koelkast uitgedropen… Stilletjes heeft hij de rotzooi opgeruimd en meldt het pas, wanneer wij op een camping staan met water! In het centrum van Balsas is het druk met motoren, die af en aan rijden: bestuurders met reflecterende hesjes, waarop staat geschreven - mototaxi -, netjes een helm op en een tweede helm aan hun arm of ergens aan de motor vastgemaakt. Dat is een goede oplossing in een land, waar het weinig regent. Hups, helm op, achterop klimmen en daar gaan ze met zijn twee… Gaat een vrouw achterop bij een man dan prefereert zij soms de amazonezit. Minder intiem? Zij scheuren overal langs en tussendoor… Even later zie je dezelfde motortaxi al weer met een nieuwe vracht…Een nieuw fenomeen! Echter alleen binnen een grotere plaats! Heb je een eigen motor dan probeer je zoveel mogelijk familieleden mee te nemen… Minstens een klein kind op de tank tussen je benen tegen de bestuurder geleund, de moeder achteraan met 2 of 3 jonge kinderen ertussen. Ongelooflijk hoe ze het voor elkaar krijgen! Of pa en ma hebben ieder een eigen motor als zij het beter hebben en verdelen hun kinderen over de 2 motoren met het oudste kind achteraan. Carla blijft het heerlijk vinden om deze taferelen gade te slaan! Niet te beschrijven wat op een motor vervoerd kan worden… De boeren vervoeren hun producten naar de markt. Echter allerlei soorten artikelen worden aangeschaft en met de motor naar huis getransporteerd als het even mogelijk is. Lukt het echt niet, dan heb je de man met een kleine auto met laadbak, maar daar hangt een prijskaartje aan. Er rijden heel veel motoren rond in Brazilië! Gunstig in prijs en altijd vervoer! Zelfs in de meest afgelegen gebieden en met alle weersomstandigheden overeind te houden… Acrobaten, zoals zij door de modder hun weg weten te vinden! Op een simpele kruising de binnenbocht nemen en tegen elkaar opknallen, hebben wij slechts een maal meegemaakt! Echter weer meteen overeind en elkaar uitmaken… Mensen zijn over de hele wereld hetzelfde… Ten noordwesten van Balsas verschijnen PIVO’s en grote velden mais en soja. Een naambord verwijst naar de Fazenda van Nanne Klaver. Dit klinkt echt Nederlands! Wij zijn eerlijk gezegd wel zo chauvinistisch, dat het ons goed doet, wanneer velden er goed bij staan. Zeker als het gaat om bedrijven, met een eigenaar met hoogstwaarschijnlijk Nederlandse wortels… Wij vinden dichtbij het Portal da Chapada das Mesas een camping - Refugio do Raiz - , die slechts een jaar geleden gestart is. De eigenaar bouwt de camping tezamen met zijn vrouw op. Echt een mooi plekje! Leuk opgezet! Wij denken het rijk alleen te hebben. Dat is van korte duur! Een taxi stopt. Twee jonge vrouwen, die geologie in Natal studeren, laden hun backpackersrugzak, hun tent en mountainbike uit en installeren zich. ’s Avonds laat arriveren een aantal jongemannen, die deels in de cabana’s slapen, deels in hangmatten de nacht doorbrengen, want het is een zwoele nacht. Met zoveel volk zijn 2 combinaties van een douche en toilet in dezelfde ruimte gering. Gelukkig hebben wij een eigen toilet, want het is soms echt dringen! De douche kan uitstel lijden. Geen probleem! De dames en onze gastheer keuren onze stroopwafels. Zij hebben geen idee, dat je die in Brazilië kunt kopen. Brazilianen zijn gek op zoetigheid. Mmm, lekker! Op hun beurt laten zij ons proeven van hun recept. Avocado is fijngemaakt tot een mousse, terwijl tomaat en ui heel fijn gesnipperd worden, waarna het geheel met peper en zout op smaak wordt afgemaakt. Dit mengsel wordt gepresenteerd op witte blaadjes met zwarte puntjes, een bewerking van cassave, die in de supermarkt te koop is. Is het een kwestie van drogen of frituren? Geen idee! Het is in ieder geval een smakelijk combinatie! Leuk om op deze manier nieuwe dingen te leren kennen! Het zijn handige dames! Vakkundig zetten ze hun gedemonteerde mountainbikes in elkaar. Ondanks het feit, dat zij fervente mountainbikers zijn, blijven zij niet de hele middag weg. Het traject behelst een behoorlijke klim in mul zand. Dat valt vies tegen in deze hitte. Voor de volgende dag pakken zij het anders aan. Die mannen zien die meiden wel zitten… Zo wordt bekokstoofd, dat ze met zijn allen in de auto kruipen om een uitstapje te maken. Kofferbak en al is gevuld. Er gaan veel makke schapen in een hok! Carla plenst liever met koud water en doet de was. Jan assisteert met spoelen. Alles droogt als een tierelier! Opgevouwen en opgeruimd! Met een schone lei kunnen wij opnieuw beginnen.
Emigreren betekent, dat je naar een nieuw land gaat om er een bestaan en een toekomst op te bouwen. Dit gaat niet van een leien dakje. De weg kan geplaveid zijn met goede voornemens. Er zijn echter obstakels, die genomen moeten worden. En een mens is maar een mens… Op de lange duur ontstaat er tussen mensen geharrewar. Dit is niet te voorkomen! Een mens van goede wille probeert het geschil op te lossen, maar niet altijd lukt het zich met elkaar te verzoenen. Onmacht en teleurstelling kunnen verwijdering teweegbrengen. Mensen vinden hun eigen weg om hiermee om te gaan. Sommigen nemen dit heel letterlijk: zij gaan hun eigen weg.
Zodra een bedrijf draait, gaat men doorgaans investeren. Voor een veeteelt- of landbouwbedrijf betekent dit, dat men machines aanschaft, die in feite meer rendabel zijn, wanneer het aantal hectares wordt uitgebreid. Dit leidt tot schaalvergroting. Helaas is die uitbreiding niet altijd voorhanden binnen het leefgebied. Volwassen kinderen maken de keuze om voor zichzelf te beginnen. Zeker een probleem met een groot aantal nakomelingen. Waar zijn landerijen beschikbaar om over te nemen en te starten met een eigen bedrijf? Steeds minder mogelijkheden, doordat de oppervlakte van de beschikbare grond op een gegeven moment is uitgeput. Hiernaast komen bedrijven vrij, doordat sommige emigranten terugkeren naar Nederland of naar andere plaatsen in Brazilië vertrekken of een boer simpelweg geen opvolger heeft. Zo’n bedrijf moet men normaliter in zijn geheel overnemen. Dit kan een geluk voor de buurman betekenen, wanneer deze hectares aan zijn grondgebied grenzen en hij er heil in ziet om deze hectares te bewerken.
Het in 1950 bekrachtigde Emigratieverdrag tussen Nederland en Brazilië, wat in 2000 is beëindigd, heeft vele boeren geholpen een eigen bedrijf te verwezenlijken en tot bloei te brengen door gunstige voorwaarden en specialistische begeleiding van buitenaf. De vraag speelt bij uitbreiding van de landbouwproductie of men moet investeren in uitbreiding in ver afgelegen gebieden of voor intensivering en productiviteitsverhoging van reeds in gebruik zijnde gronden moet kiezen. Het aspect van duurzame ontwikkeling komt hierbij om de hoek kijken. De situatie is in elk geval, dat de Braziliaanse regering al jaren geld heeft gestoken in het ontwikkelen van de Cerrado, savanne-achtige gebieden in het centrale westen van het land, voor de landbouw. In de deelstaat Minas Gerais zelfs met steun van de Japanse regering.
Met name in deze nieuwe landbouwgebieden, die zeer verspreid liggen, hebben zich Nederlandse boeren na 1970 spontaan gevestigd. Vaak gaat het om kinderen van emigranten in de oudere groepsvestigingen, die hun vleugels uitslaan, verspreid in de nabijheid van een stad. In de regel bestaan hier weinig of geen gemeenschappelijke instellingen of verenigingen. In 1972 in de oudste twee vestigingen Maracaju in deelstaat Mato Grosso do Sul ( uit alle koloniën ) en Paracatu in deelstaat Minas Gerais ( vanuit Nao-Me-Toque ). In 1985 in Rio Verde in deelstaat Goias ( vanuit de beide Holambra’s ) en Brasolandia of Unai in deelstaat Minas Gerais. In 1995 in Balsas in deelstaat Maranhao ( vanuit Carambei, Castrolanda en Arapoti ).
Unai of Brasolandia neemt hierbij een aparte plaats in. In 1949 hebben boeren van de vrijgemaakt gereformeerde kerk zich als een gesloten groep in Monte Alegre in deelstaat Parana gevestigd op gepachte grond! Door het opzeggen van de pacht door de papierfabriek zijn zij hun grond kwijtgeraakt. Zij hebben indertijd geen nieuwe grond kunnen vinden of kopen, waardoor zij naar Nederland hebben moeten terugkeren. Familieleden en kennissen van deze groep emigranten hebben zich in 1985 als een meer open groep naar de Braziliaanse samenleving in Unai gevestigd. Zij hebben aansluiting gezocht bij de Braziliaanse zusterkerk en zich aangesloten bij de Braziliaanse coöperatie.
Ver weg!!! Deze verspreid gelegen Nederlandse nederzettingen zijn de plaatsen, die door de kolonisten worden genoemd als zij vertellen over familie, vrienden en kennissen, die elders vele hectares grond hebben aangekocht om uit te breiden en te exploiteren. Het blijkt, dat zij niet altijd op dit bedrijf wonen, maar er wel kunnen verblijven, en gewoon heen en weer vliegen – met een snelle pick-up of wie weet met een klein vliegtuig!-. Wij ontdekken, dat menig groot bedrijf een eigen airstrip heeft! Begrijpelijk! Wij hebben tot nu toe doorgaans redelijke wegen bereden, maar vanaf Holambra 1 verandert dit geleidelijk aan.
Welke richting gaan wij uit? Wij hebben een uitnodiging voor Rio Verde in het westen, waar wij een week van tevoren contact met de eigenaar zullen moeten opnemen, omdat hij heen en weer reist. Het loopt echter tegen de feestdagen… Nu niet het geschikte moment. Verstandiger om Rio Verde op een later tijdstip aan het bezoeken van de Pantanal te koppelen. Interessant om te bekijken, waar Simone’s broer Sijbrand een enorme rozenkwekerij heeft. En zijn buurman Reijers eveneens. Van hieruit kunnen wij gebieden met andere Nederlandse vestigingen gemakkelijker bereiken. Bovendien hebben wij te horen gekregen, dat de deelstaat Minas Gerais een prachtig gebied is! Op advies van onze Boliviaanse gids in Holambra 1 brengen wij een bezoek aan het wijngoed Benedetti, gelegen aan de weg van Amparo naar Serra Negra, waar wij denken een heerlijke lunch te kunnen gebruiken. Mis poes! Een plankje met 2 soorten kaas plus worst en wat droog brood, waar we alsnog om moeten vragen. Een glas druivensap, want wij moeten nog kilometers maken… Wijn zit er niet in! In feite een wijnproeverij en meer winkel dan restaurant. Dat weten wij ook weer! De weg er naartoe is ontzettend mooi en vormt een lint met kleine Italiaanse dorpen met heel veel handvaardigheid. Miniaturen in allerlei zoete kleuren. Kastjes, bijzettafeltjes, poppenhuizen en wat al niet meer…En heerlijk ogende restaurantjes! Voor noppes die steile berg opgereden naar het wijngoed! Of hun wijn de moeite waard is? Geen flauw idee! Hierna rijden wij min of meer NNO richting Andradas, waar Sijbrand een grote rozenkwekerij voor de export heeft: Rosas Flamingo boven op een heuvelrug. Het hek staat wijd open. Wij menen, dat Simone verteld heeft, dat je hier ook rozen kunt kopen. Schitterende rozen in verschillende kleuren passeren wij. Tenslotte bereiken wij het centrale deel van het terrein, waar het kantoor en andere accommodaties zich bevinden. Bussen staan gereed en komen aangereden: einde werktijd! Een van de voormannen loopt met Jan naar een ruimte om te kijken of er nog iemand van de leiding is. Helaas! Niemand van de leidinggevenden meer aanwezig! Onverrichterzake keert Jan terug met een prachtige zachtgele roos met een geknakte steel en overhandigt die aan Carla! Wij keren, terwijl een vrachtwagen beladen met rozen de aanhanger naast ons aanhaakt om naar de veiling te rijden, nemen wij aan. Wij sluiten aan en passeren alle vrouwen en mannen, die zo direct met de bedrijfsautobus naar hun dorp zullen worden gereden. Wat een macht aan personeel! Wij groeten, maar krijgen ternauwernood response… Zijn wij op verboden terrein?? Wij weten het niet. In elk geval is het heel leuk om een blik te hebben kunnen werpen op een in onze ogen efficiënt modern opgezet bedrijf, waar een kwalitatief uitstekend product wordt gekweekt! Met recht A kwaliteit! Prachtig gesitueerd! Met onze Boliviaanse gids hebben wij een heel andere kwaliteit bloemen bekeken… Verschil moet er zijn: niet iedereen heeft dezelfde portemonnee! Voor ons uit rijdt reeds een autobus met personeel. Wij slaan evenals de vrachtwagencombinatie en de bus naar rechts af. Gelukkig, dit stuk weg is beter onderhouden dan de weg waarover wij zijn gekomen. Een ander deel van het bedrijf met de naam in markante letters boven het hek, misschien de hoofdvestiging, waar meer bussen staan om personeel te vervoeren. Kennelijk verschillende bestemmingen, want de een kiest voor de ene bus, terwijl de ander in een andere bus stapt. Bij de grote weg kiest de bloemenvrachtwagen voor links. Wij ook! De bussen verdelen zich! De Pousada is gesloten, waar wij willen overnachten. En de andere Pousada heeft een mooie ronde toegangspoort! Wij kunnen onmogelijk eronderdoor. Boven op de heuvel vinden wij een plekje om te overnachten. Heerlijk rustig met een weids vergezicht op de heuvels, waar zich de rozenkwekerijen moeten bevinden! Kennelijk is het klimaat hier heel geschikt om rozen te kweken. Twee crossmotoren nemen even polshoogte bij ons, maar gaan er weer snel vandoor. Uitgerust volgen wij de onverharde weg, waaraan wij staan, benieuwd naar de aangegeven camping langs deze weg. De weg wordt zo smal, dat het een meevaller is, dat wij weinig tegenliggers hebben en als wij die wel hebben er toevallig een verbreding is… Een prachtig landschap! Echter geen camping! Ooit iets voor tentjes geweest? Ergens een oud roestig bord met een P…Verwilderd… En evenmin een overnachtingsplek, die groot genoeg is voor onze camper! Geluk, dat wij op ons plekje zijn gestopt! Wij dalen en stijgen. Koeien in de graslanden tussen de bebossing. Wie weet van Sijbrand… Simone heeft verteld, dat hij deze richting uit een nieuwe boerderij met witte koeien heeft overgenomen. Wij hebben van een lege Colafles de hals plus dop afgeknipt: ons vaasje met een prachtige roos. Overdag in de cabine, erna op het keukenblok! Wij genieten! Minas Gerais is inderdaad prachtig! Een bergachtig gebied met hier en daar wilde begroeiing, maar veelal gecultiveerd rond de wegen. In het binnenland wordt mijnbouw bedreven, maar nooit zie je een verwijzing ernaar. Als er een ramp is en een dorp wordt genoemd, kom je er pas achter, waar je ze zoeken moet. Soms belachelijk dichtbij een grote stad! Winst is duidelijk doorslaggevend! Wij overnachten op de camping Quebra Anzol bij de stuwdam van Furnas, waar gelegenheid is om de handwas te doen en de achterdeuren open te maken om de medicijnvoorraad aan te vullen. Het is bloedheet! De campingbaas vertelt ons, dat wij beneden in de stroomversnelling kunnen baden. Heerlijk om af te koelen, zegt hij. Het is inderdaad verfrissend, maar je rug verbrandt wel…Je mag niet met zonnebrandcrème het water in, omdat het water in het stuwmeer terechtkomt… Een Whatsapp komt binnen. Onze schoonzoon is aangenomen. Op dit bericht toosten wij door samen het gedeelde hart van gevulde speculaas op te eten… Richting het noorden. Wij rijden langs prachtige meren en zien talloze watervallen en heel veel toeristen. In Piumhi is een prima supermarkt, wij kunnen er weer tegen. Binnen door: uitgestrekte hellingen met mais, soja en bonen, maar ook heel veel koeien. Verschillende soorten: Zebu, Girolanda, Frisian en Brown-Swiss. Onder de soort Zebu – een vreemd hoekig magere koe - vallen Gir, Indu-Brasil, Guzera en Nelore. Geen idee, wat met kop en schouders er boven uitsteekt, maar op onze rondreis worden regelmatig Nelore met gentypering op een bord bij de entree van de Fazenda te koop aangeboden. In de vochtige warme kontreien schijnt dit ras het goed te doen. Een boer waarschuwt ons niet verder te rijden: onze auto is te groot voor de pont! Terug over een ander weggetje. Niet handig: een enorme dikke tak is geknakt. Wij kunnen niet passeren. Kennelijk wordt dit weggetje in het middengedeelte zelden gebruikt. Jan denkt de tak te draaien. Knak! Boven op zijn teen! Wij kunnen er langs, maar even later zijn de laaghangende takken van een dusdanige taaie onbuigzame structuur, dat ze de beschermingshoes van de reserveband openrijten. Natuurlijk is die door de zon aardig verteerd, maar toch, hij was nog heel. Een blauwe teen en een kapotte hoes rijker! Waren we maar gewoon hetzelfde weggetje terug gereden… Nakaarten! Wij klimmen geleidelijk en belanden in een gebied waar wij ons tussen 800 en 1200 meter ophouden. Heerlijk, niet zo warm. Zelfs aangenaam! Uitgestrekte koffieplantages. Een prachtig gezicht door de terrassenbouw! Wij slapen dit keer op een groot parkeerterrein van Petrobas, waar een man op een brommertje surveilleert. Een waterfles heeft gelekt onderweg: de wollen vloerkleden zijn drijfnat, deuren open en zo lang de zon schijnt en het nog warm is, de vloerkleden over de deur hangen om ze te laten drogen. Een mens moet inventief tot een oplossing komen. Elke dag herhalen tot ze droog zijn… De volgende dag tussen de doelpalen geslapen, welk veld naar ons idee heeft afgedaan als voetbalveldje en nu in gebruik is als wei voor loslopende koeien en paarden en een rustige stier. Papegaaien vliegen aan en zetten zich aan de overkant op een kale boom. Tegen dat het donker wordt hebben wij een gezellig intermezzo. Een vrachtwagen arriveert. De chauffeur klimt boven op de wagen en haalt op 3 plaatsen schotten naar boven en zet ze vast. Een paard en wagen komt, gemend door een jongen van een jaar of tien, verdwijnt weer en keert terug met een oudere man. Even later arriveren een aantal jongemannen op motoren. Met zijn allen gaan ze de wei in en jagen het jongvee op, richting vrachtwagen, de loopgang in, de veewagen in, waar het vee in de 3 vakken gejaagd wordt, waarna het schot zakt om ze gescheiden te houden. Alles wordt stevig vastgezet en iedereen verdwijnt weer met achterlating van de motoren, want het jongvee wordt verweid. Er is nog behoefte aan sterke mannen! Als de klus is geklaard worden de motoren opgepikt. Met hoge snelheid scheren zij zich weg in het donker. De rust is weergekeerd! Een klein paradijsje! Wij vervolgen de weg naar het noorden en bereiken Paracatu, waar wij tanken. Op het tankstation stopt Jan voorbij de pompen om achterin de schakelaar voor de accu’s om te zetten en eventueel een kopje koffie te doen, maar wij schrikken beiden van de geweldige armoede die op ons afstraalt! Mensen liggen onder bomen en op het trottoir tussen todden en lompen en enkele schaarse bezittingen. Zij slaan ons gade en komen op de wagen af om te bedelen. Wij weten niet hoe snel wij weg moeten rijden, want beiden voelen wij ons enorm UN happy. Voor ons ligt de afslag naar Unai. Wij zijn meteen de stad uit via een randweg. Wat een opluchting! Wat een akelige stad! Het blijkt, dat in de directe nabijheid een goud- en zilvermijn is, die de belangrijkste werkgever voor de mensen is. Er wonen hiernaast heel veel ontsnapte arme slaven. Paracatu komt op ons over als een ontzettend arme arbeidersstad met een hoog aantal werklozen, waar wij niet graag zouden willen wonen. Ook al is het in de omgeving… Wat een hemelsbreed verschil met Unai!! Een veel prettiger locatie! Alles staat in het teken van de Coöperatie en van agricultuur. Unai straalt een prettige sfeer uit! Ook als wij doorrijden richting Brasilia. Voor onszelf hebben wij vastgesteld, dat wij na het bezoek aan de koloniën niet naar Nederlanders op het platteland zullen zoeken. In feite gaat het ons om de sfeer, die de werkomgeving uitstraalt. Waar zijn zij naartoe getrokken? Wat trekt hen daar? Wat zijn hun middelen van bestaan? Stuiten wij toevalligerwijs op een Nederlandse Fazenda of Nederlands bedrijf, dan kunnen wij alsnog onze gedachten opmaken. Wij zijn ook benieuwd of Brazilië inderdaad uit verschillende landschappen bestaat en willen dat graag bekijken. Een aardige combinatie van proeven en kijken! Voor de hoofdstad Brasilia is een groot terrein voor de jaarlijkse fokveedag! Wij rijden langs kleine keuterboertjes, maar zien de bedrijven allengs groter worden. Pivo’s zijn hier in gebruik. Een groot bord geeft aan, dat hier doperwten groeien voor Bonduelle. Dat is ver van huis! Wij zijn heel benieuwd naar Brasilia, sinds 1960 de hoofdstad van Brazilië. Men vond dat de hoofdstad centraler gelegen moest zijn dan de voormalige hoofdstad Rio de Janeiro. In 41 maanden heeft men in de jaren 1956 -1960 de stad verwezenlijkt. Heel futuristisch is de plattegrond van de stad in de vorm van een vliegtuig, waarbij alles strak is ingedeeld. Twee belangrijke componenten in dit plan zijn de Monumental Axis van west naar oost en de Residential Axis van zuid naar noord, waarbij de eerste beschouwd wordt als de body van de stad door de stijl van de gebouwen en de royale opzet. Men vindt hier ministeries, het nationale congres, het presidentiele paleis, het opperste gerechtshof en de televisie- en radiotoren. De Residential Axis was bedoeld om woningen, handel, scholen, kerken en recreatie te huisvesten. Een belangrijk motief was, dat het verkeer ongehinderd zou kunnen doorstromen, waarvoor brede wegen werden aangelegd. Lucio Costa was de stedenbouwkundige, zijn vriend Oscar Niemeyer de hoofdarchitect van de belangrijkste gebouwen, Joaquim Cardozo de bouwkundig ingenieur en Roberto Burle Marx de landschapsarchitect. Het is verbazingwekkend om deze stad binnen te rijden. Een mens komt ogen tekort. Er is zo enorm veel te zien! En ontzettend veel en druk verkeer. Wij hebben de camper geparkeerd in het Parque do Cidade, onder de ogen van de politie in hun gebouwtje met donkere ramen tegen de zon en voor hun eigen veiligheid. Te voet zijn wij op weg gegaan. Helaas is de TV-toren gesloten vanwege renovatie, waardoor wij het uitzicht missen op de Monumental Axis. Op weg naar Sanctuario Dom Bosco – een prachtig gebouw -, om vervolgens Metropolitan Cathedral te bewonderen. Ontzettend ver lopen! Wij gebruiken tussendoor de lunch bij een Italiaans restaurant Manas, waar wij heerlijk dineren en uit kunnen rusten! Wij passeren enorme gebouwen, voorzien van donker getint glas. Je kunt niet naar binnen kijken. Je krijgt een gevoel van lege gebouwen zonder mensen, tot er plots een schuifdeur opengaat als jij passeert. Verwijzing naar de Hollandse Ambassade op ons pad… Het bizarre is, dat er ternauwernood trottoirs aanwezig zijn! Af en toe een enorm lange ondergrondse oversteek om een bushalte te bereiken, onder de dubbele rijwegen door, die soms wel uit 6 rijbanen bestaan. Er zijn fietspaden tussen de flatgebouwen aangelegd en wij benutten deze, waar hoge bomen schaduw leveren, want in de zon is het bloedheet! Er rijden bussen, maar een VVV is op het vliegveld buiten de stad. Welke lijn moet je kiezen? Wij zijn moe van het lopen en van de hitte. Blij om de camper te zien. De joggers arriveren om hun oefeningen te doen. Ouders bezoeken met hun kinderen het pretpark voor het slapen gaan. Of ze mogen in het park een rondje fietsen op de in de auto meegebrachte fiets. De nacht valt. Al vroeg in de ochtend zijn de joggers present, die straks gaan werken. Gevolgd door moeders en ouderen op een later tijdstip. Om wat bij te verdienen installeren zich mannen die elk hun eigen plekje opeisen, bijvoorbeeld bij een drum, waar hun spullen in zitten opgeborgen, terwijl jij denkt: een vuilnisbak! Zij bieden aan de auto te wassen, terwijl de auto staat geparkeerd. Genoeg te zien! Een bijzondere stad! Jan heeft het echter gehad: hij wil hier weg! Hij heeft zijn buik vol van de drukte! Ras bekeken! Wie weet is er nog iets via de Hollandse Ambassade te regelen geweest, maar wij hebben het niet geprobeerd! Wij moeten Brazilië uiterlijk over 39 dagen hebben verlaten, want dan loopt ons visum af! Wij willen ons rondje deels afmaken in dit onmetelijke land. Geen idee hoe de wegen zijn, die wij ontmoeten. De auto kan problemen geven… Je weet het maar nooit! Jan voelt de tijdsdruk en krijgt het al Spaans benauwd! Het bezorgt hem stress! De volgende ochtend is het al vroeg raak! In de enorme verkeersdrukte is op tijd voorsorteren van het grootste belang! Een weldaad als wij de stad achter ons laten liggen! Opgelucht geniet Jan van de bergachtige omgeving en de rust op de BR 10. In een dorpje doen wij boodschappen in de supermarkt en weten in de ijzerwinkel een stukje gaas te bemachtigen om in de ventilator aan te brengen om al die kleine insecten buiten te houden, want wat er nu in zit is gewoonweg verteerd! Tijdens onze lunch op het kerkplein heeft de gemeente via een rondrijdende geluidswagen de inwoners en ook ons, gewaarschuwd voor de toegenomen activiteit van de muggen, die Chikungunya en Dengue verspreiden. Voorkom stilstaand water, waarin de Denguemug, de tijgermug en allerlei soorten steekmuggen gedijen! Bescherm jezelf met lange mouwen en broekspijpen. Spuit Deet! Gebruik horren of fijne vitrage. Wij doen ons best, maar voorkomen is niet zo simpel als het lijkt. En al die akelige beestjes zijn er zowel overdag als ’s avonds en ’s nachts… Wij bereiken een Ecologisch Park met watervallen, waar wij de laatste 3 km een verschrikkelijk hobbeltraject aantreffen eer wij op onze eindbestemming aankomen. Een prachtige plek in de natuur! Overal gerecycled materiaal verwerkt: inventief! ’s Ochtends hebben de douche en de toilet gelukkig ook een beurt gekregen voor wij zijn opgestaan! Toch onze haren kunnen wassen en ons lijf! Voorlopig zit dat er misschien niet in! Jan heeft ondertussen de ventilator voorzien van het nieuwe gaas, de hoes van de band gerepareerd met Ductape en de linker spiegel gelijmd. Oud en kennelijk bros…Hij heeft de douche zeker verdiend! Wij vinden het te warm om naar de waterval in die hitte te wandelen en weer omhoog te moeten klimmen. Geef ons portie maar aan Fikkie! Er is trouwens geen mens te zien op de camping! Zonder rammen passeren wij de uiterst nauwe doorgang tussen twee hekken en halen niets open aan de laag overhangende takken, wanneer wij het kampeerterrein verlaten. Wij klimmen 3 km hopeloos wegdek omhoog. Gelukkig geen regen, want die 3 km veranderen dan in een rivierbedding van glibberige rode klei dooraderd met diepe gleuven! Het zal dan een klus worden omhoog of omlaag te komen! Geen simpele verbindingsweg tussen camping en doorgaande weg! Aanvankelijk hebben wij een prima weg, maar dan verandert het wegdek. RE GO 118 / GO 110 / TO 110 : al deze wegen zijn hopeloos slecht! Een en al gatenkaas door het zware vrachtverkeer! Het is een verademing wanneer wij Rio Azul bereiken! Wij zijn het gebonk meer dan beu! Bovendien hebben wij het ontzettend warm, want het is een hete dag! Op het parkeerterrein mogen wij niet overnachten, maar Jan krijgt toestemming om binnen de slagboom zo ver mogelijk van de oever van de rivier verwijderd, de camper te parkeren om te overnachten. De rivier meandert, waardoor de oever wordt belaagd. Onze wagen is zwaar! Een extra belasting! Wij verkennen het gehucht, wat in feite wordt gevormd door kleine restaurantjes, die rond de rivier liggen gegroepeerd. De rivier heeft hier zijn bron: prachtig helder water met minuscuul kleine visjes erin. De aanwezige stroomversnelling zorgt ervoor, dat je wanneer je naar de bron toe zwemt pas op de plaats maakt. Dat is een prima oefening! Verfrist eten wij in de Pousada gefrituurde vis met frites en salade om erna ons bed in te duiken, want morgen worden wij vast al vroeg gewekt door de mensen rondom. En door toeristen, die van de rivier komen genieten. Een toeristische trekpleister eerste klas! Jammer genoeg ziet Jan ’s ochtends voor het vertrek een duik in de rivier niet zitten. De limiet van het visum, de slechte weg van gister en de hitte maken hem nerveus, waardoor hij zo vroeg mogelijk wil gaan rijden om kilometers te maken. In feite is het om half acht ’s ochtends al ontzettend warm! Het begint al om 7 uur voelbaar te zijn, dat het een warme dag wordt. Temeer door de hoge luchtvochtigheid! Het is alsof je onvoldoende lucht krijgt en alle inspanning extra kracht kost, waardoor je snel vermoeid raakt. Een rare gewaarwording! Van niets doen al moe zijn… Dat is de gedachte, die bij je opwelt! Gelukkig kunnen wij ondanks de hitte doorgaans redelijk slapen, doordat wij het hefdak open hebben en alle ramen open zetten, waardoor de wind over het bed strijkt. Wij voelen ons eigenlijk best veilig in ons metalen fort hoog op zijn poten, alhoewel wij altijd met zorg onze overnachtingsplek uitkiezen. Problematisch als de wind ons dwingt het hefdak te sluiten… Dan koelt het niet zo goed af. Alhoewel regen problematischer is… Ramen sluiten om inregenen te voorkomen en het hefdak dicht, maakt het knap benauwd binnen! Zodra er een mogelijkheid is om iets te openen, doen wij dat! Frisse lucht is zelfs als het heel koud is, wanneer wij hoog in de bergen zijn, plezierig! Vooral Carla wil graag het raam open, al is het maar op een kiertje… Wanneer wij op onze route een dorp binnen rijden, hebben wij geluk. Een bakkerij meteen aan onze rechterhand! Heerlijk verse broodjes! Wij draaien de BR 135 op en weten meteen weer hoe het is om in de drukte te rijden! Het is goed opletten geblazen met al die vrachtwagens, die veel te hard rijden, inhalen op de meest ongeschikte momenten en plaatsen en in bochten gaan slingeren en ternauwernood hun combinatie in bedwang kunnen houden om te voorkomen, dat zij in de berm belanden. Het is niet verwonderlijk, dat er zoveel autowrakken langs de weg liggen. Wij rijden richting Balsas. Ternauwernood een plek om te lunchen. Wanneer de oprit naar een Japanse Fazenda opdoemt, benutten wij hun grootse entree voor een stop. Vandaag is er niets anders beschikbaar dan een Shell tankstation boven Formosa Rio Preto om te overnachten. Er is een douche beschikbaar! Vanwege het tanken hoeven wij geen kaartje voor de douche te kopen, maar ontvangen een voucher plus een zeepje. Wanneer wij de voucher willen verzilveren wordt Carla begeleid door een vrouwelijke bediende en Jan door een man. Zij leggen uit hoe de zaak werkt. De instructie in het Spaans wordt door Carla niet goed begrepen. De douche biedt weinig ruimte om je naast de straal uit en aan te kleden. De dame haalt haar kaartje van haar hals, strekt haar arm uit richting de kraan en douchekop en loopt het douchehok uit. Carla trekt haar schoenen uit en begint zich razendsnel uit te kleden. Oeps: de douche begint plots te lopen!!!! Carla’s schoenen staan meteen blank! Snel de kraan dichtdraaien! Schoenen leeg gieten en buiten zetten. Uitkleden, nat maken, kraan dicht, inzepen, kraan open… Behaaglijke temperatuur… Stop! GEEN WATER meer! Niet warm! Niet koud! Helemaal geen druppel komt er meer uit de kraan! Gelukkig alleen maar zeep en geen haar vol shampoo… Gewoon maar afdrogen met de handdoek. Er zit niets anders op! Wat te doen met die drijfnatte schoenen?! Er is in deze ruimte een elektrische handendroger, wat uitzonderlijk is en nog goed werkt ook. Mazzel! Het kost tijd, maar de schoenen worden keurig droog geföhnd en kunnen weer aan! Wat blijkt: de douche werkt 1 minuut en slaat daarna af! Dit type douche kennen wij nu ook… Al doende leert men! Op de topografische kaart staat de weg na Gilbues als een wit weggetje genoteerd… Wij gokken: een prachtige asfaltweg en heerlijk rustig! In een wei naast de weg ligt een majestueus marmeren graf naast een simpel optrekje. Gans verloren! Bij Santa Filomena treffen wij een gierpont met 4 kettingen, die door 2 man wordt bediend! De pont wordt keurig op de juiste positie gehouden. Vlot en handig! Onze wagen in het midden voor een goede verdeling van het gewicht! Van Alto Parnaiba naar Bolsas volgen wij de MA 006. Verwend door het zojuist gevolgde traject verwachten wij naar een belangrijke plaats in de regio een zelfde soort weg. Ja een gedeelte, maar erna belanden wij op een mindere weg. Wij rijden een zeer gematigde snelheid om onze wagen zoveel mogelijk te sparen. Een verwijzing naar Fazenda Pequena Holanda! Linksaf een goed uitziende onverharde weg op. Wij stoppen om het bord te lezen. Een automobilist stopt naast ons. Hij vindt het leuk, dat wij Nederlanders zijn en vertelt, dat de eigenaar Jan Roorda in Sao Paulo woont en op dit moment niet hier is. Misschien is de buurman, de eigenaar van de nabij gelegen Fazenda Nova Holanda wel op de Fazenda aanwezig… Wij kijken uit naar de toegang van zijn Fazenda, maar wij zien niets. Wanneer wij Maps.me bekijken, denken wij op de verkeerde plaats te hebben verwacht de toegang te vinden. Wel valt ons oog op de eigen airstrip voor beide percelen. Deze mannen hoeven zich hoogstwaarschijnlijk niet druk te maken over slechte wegen… Wij wel, want de weg wordt alleen maar slechter. Wij betreuren het, dat wij voor deze weg hebben gekozen! Wij hebben echter al zoveel kilometers afgelegd, dat er in feite geen weg terug is. Een schrale troost, dat de andere optie veel meer kilometers telt… Wij besluiten een slaapplaats te zoeken, want wij gaan het niet maken vandaag. Ofschoon de weg vaak minder of zelfs slecht is, genieten wij van het landschap. Wanneer het land niet is gecultiveerd, zien wij de originele savanne-achtige gebieden: de cerrado. Ondoordringbare gebieden door specifiek boom- en struikgewas, gekenmerkt door vele kronkels en bochten, die ontstaan door de arme zure grond en vele branden in de droge tijd, worden afgewisseld door open graslanden, waar soms wat bomen en struiken groeien. In feite wordt de vegetatie bepaald door de voedingsstoffen in de bodem en de aanwezigheid van water. Het is een bijzonder landschap! Wij vinden een mooi plekje langs een pad de berg op. Dorst! Jan pakt de Colafles, opent voorzichtig een klein stukje de dop en draait weer toe, maar desalniettemin bruist de Cola over Carla’s schoenen, die gister al een opfrisbeurt in de douche hebben gehad, over zijn broek en over de vloer! Het enorme gehobbel door het slechte wegdek heeft de fles geweldig onder druk gebracht! Hobbelen brengt het een en ander te weeg! Off-road! Mannen vinden dat dit alles bij elkaar hoort! Zij maken zich er niet druk over, maar Carla heeft het weer even gehad met die kleverige troep, want water is schaars! In de nabijheid van Balsas belanden wij op een asfaltweg! Onze voorraad diesel is aardig geslonken. Gelukkig voorlopig even geen gehobbel, kans op een tankstation en een supermarkt om de boodschappen aan te vullen. Wij komen niet bedrogen uit, alhoewel slechts een kleine supermarkt geopend is op de zondag. Wat wij dringend nodig hebben is weer aangevuld! Jan legt de boodschappen binnen en houdt wijselijk zijn mond… Hij heeft voor Carla’s koffie een nieuw pak gecondenseerde melk opengemaakt, maar door het slechte wegdek heeft het pak gelekt in de koelkast en is de koelkast uitgedropen… Stilletjes heeft hij de rotzooi opgeruimd en meldt het pas, wanneer wij op een camping staan met water! In het centrum van Balsas is het druk met motoren, die af en aan rijden: bestuurders met reflecterende hesjes, waarop staat geschreven - mototaxi -, netjes een helm op en een tweede helm aan hun arm of ergens aan de motor vastgemaakt. Dat is een goede oplossing in een land, waar het weinig regent. Hups, helm op, achterop klimmen en daar gaan ze met zijn twee… Gaat een vrouw achterop bij een man dan prefereert zij soms de amazonezit. Minder intiem? Zij scheuren overal langs en tussendoor… Even later zie je dezelfde motortaxi al weer met een nieuwe vracht…Een nieuw fenomeen! Echter alleen binnen een grotere plaats! Heb je een eigen motor dan probeer je zoveel mogelijk familieleden mee te nemen… Minstens een klein kind op de tank tussen je benen tegen de bestuurder geleund, de moeder achteraan met 2 of 3 jonge kinderen ertussen. Ongelooflijk hoe ze het voor elkaar krijgen! Of pa en ma hebben ieder een eigen motor als zij het beter hebben en verdelen hun kinderen over de 2 motoren met het oudste kind achteraan. Carla blijft het heerlijk vinden om deze taferelen gade te slaan! Niet te beschrijven wat op een motor vervoerd kan worden… De boeren vervoeren hun producten naar de markt. Echter allerlei soorten artikelen worden aangeschaft en met de motor naar huis getransporteerd als het even mogelijk is. Lukt het echt niet, dan heb je de man met een kleine auto met laadbak, maar daar hangt een prijskaartje aan. Er rijden heel veel motoren rond in Brazilië! Gunstig in prijs en altijd vervoer! Zelfs in de meest afgelegen gebieden en met alle weersomstandigheden overeind te houden… Acrobaten, zoals zij door de modder hun weg weten te vinden! Op een simpele kruising de binnenbocht nemen en tegen elkaar opknallen, hebben wij slechts een maal meegemaakt! Echter weer meteen overeind en elkaar uitmaken… Mensen zijn over de hele wereld hetzelfde… Ten noordwesten van Balsas verschijnen PIVO’s en grote velden mais en soja. Een naambord verwijst naar de Fazenda van Nanne Klaver. Dit klinkt echt Nederlands! Wij zijn eerlijk gezegd wel zo chauvinistisch, dat het ons goed doet, wanneer velden er goed bij staan. Zeker als het gaat om bedrijven, met een eigenaar met hoogstwaarschijnlijk Nederlandse wortels… Wij vinden dichtbij het Portal da Chapada das Mesas een camping - Refugio do Raiz - , die slechts een jaar geleden gestart is. De eigenaar bouwt de camping tezamen met zijn vrouw op. Echt een mooi plekje! Leuk opgezet! Wij denken het rijk alleen te hebben. Dat is van korte duur! Een taxi stopt. Twee jonge vrouwen, die geologie in Natal studeren, laden hun backpackersrugzak, hun tent en mountainbike uit en installeren zich. ’s Avonds laat arriveren een aantal jongemannen, die deels in de cabana’s slapen, deels in hangmatten de nacht doorbrengen, want het is een zwoele nacht. Met zoveel volk zijn 2 combinaties van een douche en toilet in dezelfde ruimte gering. Gelukkig hebben wij een eigen toilet, want het is soms echt dringen! De douche kan uitstel lijden. Geen probleem! De dames en onze gastheer keuren onze stroopwafels. Zij hebben geen idee, dat je die in Brazilië kunt kopen. Brazilianen zijn gek op zoetigheid. Mmm, lekker! Op hun beurt laten zij ons proeven van hun recept. Avocado is fijngemaakt tot een mousse, terwijl tomaat en ui heel fijn gesnipperd worden, waarna het geheel met peper en zout op smaak wordt afgemaakt. Dit mengsel wordt gepresenteerd op witte blaadjes met zwarte puntjes, een bewerking van cassave, die in de supermarkt te koop is. Is het een kwestie van drogen of frituren? Geen idee! Het is in ieder geval een smakelijk combinatie! Leuk om op deze manier nieuwe dingen te leren kennen! Het zijn handige dames! Vakkundig zetten ze hun gedemonteerde mountainbikes in elkaar. Ondanks het feit, dat zij fervente mountainbikers zijn, blijven zij niet de hele middag weg. Het traject behelst een behoorlijke klim in mul zand. Dat valt vies tegen in deze hitte. Voor de volgende dag pakken zij het anders aan. Die mannen zien die meiden wel zitten… Zo wordt bekokstoofd, dat ze met zijn allen in de auto kruipen om een uitstapje te maken. Kofferbak en al is gevuld. Er gaan veel makke schapen in een hok! Carla plenst liever met koud water en doet de was. Jan assisteert met spoelen. Alles droogt als een tierelier! Opgevouwen en opgeruimd! Met een schone lei kunnen wij opnieuw beginnen.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
