Bar en Boos

Wij nemen de route rond La Paz. Een witte Jezusfiguur boven op de rotsen spreidt zijn armen uit om ons zijn zegen mee te geven op onze reis. Het is buitengewoon genieten om de route via Achocalla te rijden. Het landschap is zo mooi en indrukwekkend! Wij tanken in het dorp, rijden verder en genieten van alles wat wij onderweg ontdekken. Voor ons rijdt een Nissan met staand een gezin achterop. Aan de kant staat een kraam, waar je kaas en tuinbonen kunt kopen. Er wordt een drie verdiepingen hoog huis gebouwd met vele ramen. Bij elk raam hangt op de buitenmuur een boeket bloemen. Ten teken, dat de ruwbouw gereed is en men met de afwerking kan starten? Of dienen de bloemstukken de boze geesten buiten de deur te houden en Ekeko, de huisgod, gunstig te stemmen overeenkomstig de Aymara waarden? Als je iets aanschaft hoort een bevoegde de aankoop te zegenen. Bloemen worden voor een ceremonie als deze specifiek aangeschaft. In ieder geval ziet het er feestelijk uit! Hoe het ook zij… Hout in allerlei soorten en afmetingen te koop. Tapijt te kust en te keur…De boer leidt zijn paard ruim langs de overkant, zodat het paard niet opschrikt van de ijzerwerker, die voor zijn werkplaats bezig is. Aan een paal hangt een grote pop, gehuld in een overall, om het kwaad te verjagen en de mensen, die in deze omgeving wonen, te beschermen. Op vele plaatsen in Bolivia zie je deze poppen hangen. De eerste hebben wij onderweg naar het hotel van Frederic buiten Tarija gezien…Wij hadden toen geen idee, waarom er zoiets aan een lantaarnpaal hing. De schoenmaakster,< ja een vrouw!>, zit achter de machine te wachten op een klus. Gewoon buiten langs de weg. Naast elkaar aan de waslijn hangen de specifieke lagen van de cirkelrokken van de boerenvrouwen. Officieel draag je acht rokken over elkaar, als ik mij goed herinner, wat ons is verteld. Door de hoogte is het koud en kan je jezelf goed warm houden door laagjes te dragen. Het blijkt, dat er doordeweekse kleding is, specifieke feestkleding en zondagse kleding. De wijde gerimpelde rokken doen denken aan de petticoattijd van 60 jaar terug! De zon begeleidt ons. Het lijkt er echter op, alsof de wolken achter ons oprukken. Kort voor wij het tweede tolstation bereiken, hebben wij een terugblik op het gebied, waar wij vandaan komen. Aardedonker! Een regengordijn! De helderblauwe lucht verandert zienderogen in een vaalgrijze hemel. Wij boffen, want de regen haalt ons niet in! Bij de rotonde ontmoeten wij een overvolle vuilniswagen en vuilnismannen, die grijnzen als ze bemerken, dat ze op de foto worden gezet, wanneer zij een doek op de grond leggen, hierop de losse vuilnis deponeren, de punten beet pakken en met een zwaai de vuilnis op de wagen doen belanden. Een kunst! Een van de mannen draagt een gezichtskapje om zijn gezicht te beschermen. De anderen niet. Zo te zien geen frisse job! Een marktvrouw staat aan de overzijde de mannen op te wachten, waarop zij de vuilnis van haar overnemen, die met een zwaai van ervaring op de wagen beland. Zij gaan op de zijkant van de wagen zitten en zwaaien ten afscheid naar ons. Wij moeten een kort gedeelte door de buitenwijken van de stad rijden, waar kleurrijke panden staan, maar eveneens bedrijfsgebouwen, woonhuizen, werkplaatsen en stalletjes. Genoeg te zien en op je netvlies te laten beklijven. Het is echter goed opletten! Beter niet in de rechterrij te rijden, want om de klapscheet wordt abrupt gestopt als een klant zich meldt of iemand wil uitstappen. Rechts is de rij van minibusjes, collectivo’s, trufi’s, radiotaxi’s en autobussen, die zich met het vervoer van personen bezighouden. Met zo’n zwaargewicht als de Unimog, kan je niet gemakkelijk plotseling remmen en snel optrekken. Dat bezorgt de medeweggebruikers een hoop ergernis en veroorzaakt gevaarlijke situaties. Dus rijden wij gewoon op de linkerbaan! Wie haast heeft, passeert ons rechts en piept voor ons. Een prima oplossing! Het bevordert de groene stroom en doorstroming! Dit druist eerlijk gezegd enigszins in tegen Jan zijn fatsoenregels, maar geleidelijk aan turnt hij om op aandringen van Carla. Hij moet toegeven dat het soepeler rijdt… Wij volgen Bolivia Route 1 richting Oruro. De bebouwing neemt langzamerhand af, maar de vuilnis in de berm neemt toe! Ontzettend veel bergen vuil! Hebben de mensen de laatste weken alles hier gedumpt?! Echt een zooi! Buiten de stad liggen langs de route vele dorpen met loopbruggen over de weg, maar langzamerhand worden de dorpen kleiner van omvang en komen steeds verder uit elkaar te liggen. Alleen duurt het ontzettend lang, eer de hoeveelheid vuilnis afneemt langs de weg. Wij wachten tot er zich eindelijk een landweggetje aandient naar een klein dorpje, waar niet zoveel vuilnis zichtbaar is. Het is niet helemaal schoon, maar dan moeten wij nóg verder rijden. Wij hebben trek! Lunchen tussen de vuilnis vinden wij echt niets! Ook al eten wij binnen! Een herder loopt verderop met zijn schapen en kijkt zijn ogen uit, terwijl hij onze wagen bewondert. Prompt hebben wíj natuurlijk schapenpoep onder onze schoenen. Dat heb je als je niet in de vuilnis wilt parkeren… Wij continueren Bolivia Route 1 om bij Patacamaya eerst diesel te tanken om vervolgens over te gaan op Bolivia Route 4. Bij het tankstation spreken wij af 6 Bolivianos per liter te betalen. Als Jan afrekent krijgt hij wisselgeld terug van 8 Bolivianos per liter. Echter Carla heeft de kosten en het wisselgeld berekend. Jan weet, hoeveel hij terug moet krijgen, want wij kunnen niet passen! Wat een truc! Jan eist het correcte bedrag en krijgt het na enige moeite. Met een big smile overhandigt de jonge tankbediende het juiste wisselgeld. Je kunt het allicht proberen, maar een fooi zit er door dit geintje absoluut niet voor hem in! Eigen schuld dikke bult! Voor onze neus staat nu een tractor geparkeerd om te tanken. Aan de andere kant van de pomp zit nog steeds een jongeman boven op een tankauto, om via de vulopeningen bovenop, alle compartimenten van de tankwagen te vullen. Hij gaat vast en zeker naar moeilijk bereikbare dorpen om ze van brandstof te voorzien. Gelukkig, dat wij gekeerd hebben en van wachtrij gewisseld hebben. Anders stonden wij nog op diesel te wachten! Wij verlaten het stadje en genieten van het prachtige landschap, waarin Chullpa’s opdoemen. Verscheidene Aymara groepen hebben in het verleden een graftoren of mausoleum gebouwd om de gemummificeerde overblijfselen van een vooraanstaand persoon of persoon met hoog aanzien binnen hun gemeenschap, onder te brengen. Deze torens werden van leem of klei gebouwd. Doorgaans met een opening in de vorm van een bijenkorf naar het oosten gericht, waar de zon opkomt. De persoon werd in foetushouding in doeken gewikkeld en kreeg verschillende persoonlijke bezittingen mee. Sommige gemeenschappen openden op feestdagen als ritueel de Chullpa’s van hun voorvaderen om hen offers te brengen. Het schijnt, dat de Chipaya deze rituelen nog in ere houden. De meeste mummies zijn tegenwoordig in musea ondergebracht, met name in het antropologisch museum in Oruro. De lege graftorens zijn karakteristiek voor het landschap langs de route, die wij volgen op weg naar Vulkaan Sajama, waarlangs men de grootste concentratie van dit soort mausolea vindt. Echter ook rond Lago Poopo en in het Lauca circuit vindt men Chullpa’s. Kleine dorpjes passeren wij, waar rondom verschillende gewassen groeien en vicuna’s en lama’s worden gehoed. Twee kinderen wandelen langs de kant van de weg met hun lama aan een leidsel om het dier naar huis te brengen. Drie vrouwen op een rijtje in fraaie kleurrijke kleding, wat zo typerend is voor Bolivia. Het landschap verandert. Steeds meer klimmen en dalen, terwijl de rotsen grilliger vormen krijgen door uitslijten van water en wind. Schitterend om gade te slaan. De dreigende lucht haalt ons nu toch in. Donkere wolken pakken zich rondom samen. De regen laat niet meer op zich wachten. Het meeste verkeer laat zich niet door de regen beïnvloeden. Zij nemen geen snelheid terug en passeren ons in volle vaart ongeacht de bochten en onoverzichtelijke trajecten. Wij zeggen tegen elkaar, dat zij hoge risico’s nemen en een ander in gevaar brengen. Niet veel verder is het raak. De blauwe vrachtwagen met aanhanger is geslipt in de bocht, eruit gevlogen en staat nu achterste voren tegenover ons in het veld geparkeerd. Cabine en aanhanger in een hoek van 90 graden. Beschadigd! Diep in de aarde. Zonder hulp komen ze er niet uit… Beiden zijn er zo te zien zelf heelhuids uitgekomen, maar zij hebben ons net als idioten gepasseerd en ons gesneden! Het is dat Jan adequaat heeft gereageerd, knoeperhard heeft geremd, waardoor het voor ons goed is afgelopen! Echter voor hun niet! Zij mogen het nu zelf uitzoeken! Levensgevaarlijk om in de regen in deze onoverzichtelijke bocht hun te helpen… Voor óns is er absoluut geen plek om veilig te stoppen. Ze mogen wachten tot het morgen droog is en helder. Iemand zal hen helpen, maar dat kan even duren. Hun cabine is in elk geval intact om hen beschutting te bieden. Het klinkt misschien hard, maar door sommigen wordt als dwazen gereden, waardoor je zelf maar één ding wilt: overleven! Eerlijk is eerlijk: na deze ervaring rijden wij niet echt lekker meer! Heel plezierig als wij de noordelijke entree bereiken van Nationaal Park Sajama! De vulkaan Sajama, 6542m hoog, is deels te zien, maar ligt gedeeltelijk in de wolken. Wij zoeken met zorg voor de muur een beschut plekje uit om de wagen te parkeren. De wind is opgestoken, terwijl het nog steeds regent. We staan op 4016 m hoogte, dus het zal koud zijn vannacht! Wanneer wij zitten te eten stopt een politieauto naast ons. Zij kloppen aan alle kanten op de auto. Jan opent de deur en beantwoordt hun vragen. Zij willen graag weten met hoeveel personen wij zijn en wat onze plannen zijn. Wij hopen morgen rond de vulkaan te kunnen rijden, wat prachtig moet zijn, om erna naar de grens door te rijden. De rondweg is goed te rijden vertellen de mannen en het is prima als wij hier overnachten. Zij vertrekken na ons een goede reis te hebben gewenst. Prettig, dat zij een oogje in het zeil houden! Jan probeert de kachel aan te steken, maar dit lukt niet door de hoogte! Sinds de eerste nacht in La Paz, toen Jan niet van de kou kon slapen en midden in de nacht een slaapzak tevoorschijn heeft gehaald, ligt deze slaapzak aan het voeteneinde om ’s nachts eventueel over ons dekbed heen te leggen, als wij kou hebben. Om 8.45 uur kruipen wij ons bed in! Met recht met de kippen op stok! De enige remedie om geen kou te lijden! Winterpyjama’s in de kast opgezocht en bedsokken aan! Alle beetjes helpen! Het koelt af tot 4 graden Celsius gedurende de nacht! De volgende morgen is alles in nevel gehuld. Geen zicht! Het heeft geen zin om de weg rond de vulkaan te rijden als je niets kunt zien. Bovendien regent het nog steeds, waardoor de onverharde weg een verschrikkelijk modderpoel kan zijn geworden. Wij laten ons plan varen en vertrekken richting grens. In Tambo Quemado voegen wij ons in de rij om te tanken, daar er voorlopig geen tankstation zal zijn. Wij parkeren onze wagen bij het Boliviaanse grensstation, maar worden doorverwezen. Wanneer je Bolivia verlaat, moet je doorrijden naar Paso Chungará op 4660m hoogte, waar een groot nieuw gebouw met een overkapte parkeerplaats is neergezet, waarin zowel de Boliviaanse immigratie en douane zetelen om uit te checken als de Chileense immigratie, douane en SAGcontrole om Chili binnen te gaan. Echter van Chili naar Bolivia reizen, werkt nog op de oude manier in de oude gebouwtjes. Een nieuw terrein boven op de ontzettend koude pas wordt bouwrijp gemaakt om het andere gebouw te kunnen bouwen plus een enorm parkeerterrein voor de vele vrachtwagens die deze pas gebruiken. Wij passeren het oude gebouwtje van de Bolivianen, wat niet meer in gebruik is, om evenals de vele vrachtauto’s voor ons door te rijden, de steile helling op. Telkens weer een klein stukje verder…Grote zwarte rookpluimen achterlatend op deze hoogte… Wij vormen een enorm lange rij! De hele omgeving is in nevel gehuld. Het is berenkoud! Aan onze rechterzijde tekenen zich hoge vulkanen af, waarvan een groot gedeelte met sneeuw is bedekt, maar waar eveneens gletsjers zichtbaar zijn, wanneer de geniepige koude wind de wolken opjaagt en er telkens een ander gedeelte van de vulkaan zichtbaar wordt. Als de nevel aan onze linkerzijde wat optrekt blijken zich aan die kant eveneens hoge toppen te bevinden. Wanneer het helder weer is, moet het hier prachtig zijn! Nu krijgen wij er niet veel van mee! Wanneer wij bij het nieuwe gebouw arriveren, moet het vrachtverkeer rechts houden en blijken wij de overkapping in te moeten rijden en onze wagen in een parkeervak neer te moeten zetten. In eerste instantie melden wij ons bij de Boliviaanse immigratie in de rechterflank van het gebouw. Waar ons visumbriefje is?! Dat hebben wij in Corbija niet ontvangen. Alleen een stempel in ons paspoort. Mmm! Onze verklaring wordt geaccepteerd. Een nieuwe stempel wordt in ons paspoort gezet, dat wij Bolivia per heden verlaten. Op naar de douane met onze papieren om de auto uit te klaren. Dat kost wat meer werk op de computer, maar ook dat lukt. Nu naar de Chileense immigratie met ons paspoort. Wij krijgen een nieuw inreisstempel. Echter om de auto in te klaren is het een heel gedoe. De dame in kwestie vertelt ons in het Spaans over een nieuwe regeling, maar wij begrijpen haar niet. Een van de SAGcontrole, die wat Engels spreekt tussen het Spaans door, wordt erbij geroepen en een collega van hem. Op hun aanwijzing verzamelen wij de vereiste attributen. Wij blijken reistassen, rugzakken, boodschappentassen en handbagage uit de auto te moeten gaan halen en op een vliegveldkarretje naar binnen te moeten rijden. Men heeft een nieuwe scanner geïnstalleerd. Alles moet door de scanner! Tien man bestudeert onze bagage.... Werkelijk: zij hebben niets te doen en hangen maar wat op een stoel met hun mobiel! Eenmaal goedgekeurd, moet Carla alles in de auto gaan opbergen, wanneer zij in de warme hal op Jan staat te wachten, terwijl Jan de auto moet gaan inklaren. Prettiger om met zijn tweeën te doen, want Carla moet wel op de tank klimmen om de spullen naar binnen te krijgen. Dit kost werkelijk inspanning op deze hoogte op onze leeftijd. Telkens even uitrusten van al het gehijg. Dat gaat niet in je koude kleren zitten! Auto ingeklaard! Bagage in de auto! Het formulier voor de SAG invullen: ja wij hebben voedsel in de auto. Vertel maar en laat maar zien, wat er in de koelkast ligt. De man is schappelijk. Wij mogen op het perron opeten wat wij willen en daarna inleveren, wat nog over is. Door de diarree van de afgelopen dagen hebben wij niet alles kunnen opeten en resteren tomaten, avocado, tuinbonen, wortelen, uien en aardappelen. Daar gaat ons warme eten voor vanavond, zeggen wij tegen hem. Gewoon in Putre boodschappen doen, antwoordt hij. Nieuwe regels en voorbeeld stellen voor zijn collega naast hem? Carla denkt, dat de man, die het woord voert, vorig jaar in Arica ons heeft gecontroleerd tezamen met een vrouw, die veel vriendelijker was dan hij. Voor wij uit elkaar gaan, voegt hij Carla toe, dat ze Spaans moet leren, zodat ze begrijpt wat zij vragen en zeggen. Als Carla antwoordt, dat het niet simpel is om op onze leeftijd een nieuwe taal je eigen te maken, bindt hij in. Kent Carla toch nog een beetje Spaans, merkt hij op. Pak maar in! Letterlijk en figuurlijk! Dit is echt een waardeloze grenspassage! Waarom vertikt hij om Engels te spreken, wanneer mensen hem niet goed begrijpen? Wie weet heeft zijn Engels het niveau van ons Spaans… Ondertussen is het laat in de middag. Putre halen wij vandaag niet! Wij rijden het grensstation uit Ruta 11CH op, langs het Lago Chungará, waar wij stoppen en met de verrekijker de flamingo’s kunnen zien. Schimmig met de telelens. Jammer! Te weinig licht door het donkere weer voor foto’s, maar eveneens om de omgeving te kunnen bewonderen! Er wordt een nieuwe weg aangelegd, die nog niet gereed is en niet gemarkeerd is. Goed opletten, waar wij moeten rijden. Wij belanden in de regen, die even later overgaat in sneeuw. Een wonderlijke gewaarwording! Het is hier zomer! Het is nog steeds ijzig koud, wanneer wij langs Laguna Cotacotani rijden en aan de overzijde vaag hoge toppen zien! Het oude complex van het voormalig Chileens grenskantoor ligt er verlaten bij. Jan heeft op iOverland een plekje gezien in Parinacota in het Lauca District om te overnachten. De weg ernaar toe is in abominabele conditie en voert ons omlaag. De plek in het dorpje is ongeschikt voor onze auto. Carla heeft het er niet op om hier in deze contreien te verblijven. Wat als het harder gaat regenen?! Zij wil terug naar de goede weg en op zoek naar een andere plek. Wij besluiten wanneer wij de Mirador Payachata bereiken, vanwaar wij Vulkaan Pomerape en Parinacota zouden moeten kunnen zien, dit uitzichtpunt als overnachtingsplaats te gebruiken. Het is hoog: 4387m! Het zal koud zijn vannacht. Vanavond vroeg naar bed! Vandaag gaan wij niet samen één slaapzak delen. Wij halen de tweede slaapzak tevoorschijn, zodat wij elk ons eigen dekbed plus slaapzak hebben om ons te wapenen tegen de kou, want de kachel doet het natuurlijk wederom niet door de hoogte… Ingepakt als Eskimo’s zijn wij bestand tegen de koude en slapen wij veel beter dan gister. Het is 1 graad Celsius! Dom, dat wij gister niet de moeite hebben genomen om de tweede slaapzak erbij te pakken… Wanneer wij de volgende ochtend klaar zijn met de wagen, genieten wij van het zonnetje en de nevel, die langzamerhand optrekt door de warmte van de zon, waardoor steeds meer toppen zichtbaar worden. Een prachtig uitzicht op alles wat wij gister gemist hebben! De flamingo’s kunnen wij van hier helaas niet zien! Echter wel een lange rij vrachtwagens! Moeten zij zo lang wachten tot zij toestemming krijgen door te rijden? Dat is balen voor de chauffeurs! Wij moeten wennen aan het nieuwe tijdsverschil met Nederland, wat van 3 uur is overgegaan naar 4 uur tijdsverschil. Komen wij ergens aan, dan gaan ze in Nederland bijna naar bed of liggen er al in. Dat kost nadenken! Het is buitengewoon rustig op de weg vanochtend. Er passeren wat wegwerkersauto’s, maar daar blijft het tot beperkt. Op het gemak vervolgen wij de Ruta del Desierto en houden opnieuw halt bij de volgende Mirador Cerros Tutelares, vanwaar je een rij vulkanen kunt zien. Schitterend! Wat een bof, dat het zonnetje schijnt! Wij zien zelfs heel even de top vrij van de belangrijkste op dit rijtje! Als wij de route vervolgen is er een afslag naar Putre binnendoor, vanwaar wij prachtige vergezichten hebben. Het is een bijster smal steil landweggetje met haarspeldbochten in een deplorabele toestand, maar het weggetje houdt onze wagen. Gelukkig maar! Putre is een lieflijk dorpje met smalle straatjes. Ontzettend toeristisch! Overal lopen toeristen, zijn winkeltjes geënt op toeristen vol souvenirs, kantoortjes waar je excursies kunt boeken om de omgeving te voet te verkennen en zijn er plenty adresjes om te slapen. Wij gaan op zoek naar een bakker, vragen in een klein winkeltje om brood, maar krijgen nul op het rekwest. Er is aan de rand van het centrum een vrij grote legerplaats in verband met het aangrenzende Bolivia en Peru. In het centrum vinden wij een bank om te pinnen! Een geldopname is gekoppeld aan een maximumbedrag vanwege de vele toeristen. In de wijde omtrek is geen andere bank! Ja, in Arica! Vandaar! Wij zijn blij, dat wij Chileens geld hebben! Jan heeft genoeg van het zoeken naar brood en besluit het brood uit de vriezer te gebruiken. Wij verlaten het dorp en passeren een kleurrijk beeld van een man, die met zijn muilezel en hond via de bergpaden vracht vervoert. In deze omgeving wordt sinds jaar en dag alfalfa of luzerne voor de lama’s, schapen en ander vee gekweekt op terrassen, omzoomd door muurtjes. Vanuit de hoogte kijken wij tijdens de lunch neer op het dal, waar Putre in gelegen is. Een prachtig vergezicht! Na de lunch vervolgen wij de CH11 en genieten van het landschap met klimmen en afdalingen gepaardgaande met de nodige haarspeldbochten. In de diepte zien wij vanaf de Mirador Socoroma liggen met een oud kerkje en wij besluiten het dorp te bezoeken, omdat het een buitengewoon lief dorp moet zijn. Echter plots lijkt het alsof er een grote witte deken wordt uitgerold… Wij rijden in een dikke mist, die alleen maar toeneemt. Het dal, waar het dorp moet liggen is onzichtbaar! Het heeft geen zin om dit uitstapje te maken! Jammer! Wij continueren onze weg in dikke mist. Even zo snel als de mist is komen opzetten, verdwijnt de mist kilometers verder. Wanneer wij Zapahuira bereiken, besluiten wij de Ruta de las Misiones, de A31, te volgen. Dit moet een prachtige route zijn. Wanneer wij enkele kilometers hebben gereden ontmoeten wij twee tegenliggers, waarvan de voorste auto stopt om Jan te vragen, wat hij van plan is te gaan doen. Jan antwoordt, dat wij de Ruta de las Misiones willen rijden. De man stort een heel verhaal over Jan zijn hoofd uit, maar wij verstaan hem niet. De man schudt meewarig zijn hoofd, terwijl hij naar ons en onze auto kijkt! Wat probeert hij ons duidelijk te maken? Elk vervolgt zijn eigen pad. Jan en Carla spreken af, dat als het beter is om te keren, wij dat zullen doen. Wij rijden verder, passeren het dorp Murmuntani, bereiken de elektriciteitscentrale en het dorp Chapiquina. Wij zien een overvloed van cactussen op ons pad. Een bord waarschuwt ons, dat wij een bergachtig gebied met rivieren binnengaan. Langs twee mannen die het land bewerken en naar ons wuiven. Een aanhanger staat op de weg geparkeerd. Krap, maar wij kunnen passeren. Meteen erachter een bergbeek, die wij moeten doorsteken. Wij rijden door Parque Nacional Lauca en genieten van prachtige vergezichten. Verwijzingen naar dorpjes met oude kerkjes met lemen wanden. Deze afslagen nemen, lijkt ons niet verstandig. Wij merken op, dat water kleine aardverschuivingen heeft teweeggebracht. Wij kunnen rijden, maar houden de zaak goed in de smiezen, want wij willen geen onnodige risico’s nemen. Voor ons doemt een rivier op, die wij moeten kruisen. Een shovel is bezig. Het blijkt, dat het water zoveel kracht heeft, dat er een behoorlijk gat is ontstaan, wat hij aan het dichten is. Aan de overzijde staan auto’s en mensen de klus gade te slaan. Op een gegeven moment mogen wij de rivier oversteken en worden door een van de wegwerkers aan de overzijde ingelicht over de toestand verderop. Wij kunnen slechts doorrijden tot Belén. Het is niet mogelijk te continueren via Tignamar richting Codpa. Over een maand is dat gebied pas weer toegankelijk… Hij adviseert ons terug te keren. Gekeerd ter plekke en weer door de rivier! Je voelt de kracht van de bergstroom. Geruststellend om weer aan de overkant de weg op te rijden! Misschien heeft de man aan het begin van de weg dit geprobeerd aan ons te vertellen… In elk geval hebben wij van dit ritje genoten: een ontzettend mooi achterland! Jammer, dat wij de route niet uit kunnen rijden. Terug in Zapahuira rijden wij de Tambo voorbij en zoeken de overnachtingsplaats op, die aan de achterzijde moet zijn. Uit het zicht van het passerend verkeer. Wij staan daar prachtig en hebben zelfs een bijzonder sterk signaal om bericht te sturen naar de kinderen, waar wij overnachten, door de mast aan de overkant van de weg. Wij verbazen ons over de verlatenheid en rust, wanneer wij op de CH11 uitkomen. Het is in schril contrast met de wachtrijen bij de grens. Waar zijn al die vrachtwagens? Alleen af en toe een wegwerkerspick-up of een politiewagen… Wij slapen heerlijk! Wanneer Jan ’s ochtends de Pan American site raadpleegt worden wij wijzer. Niet ver van ons verwijderd is de CH11 in het Quebrada de Cardones ten gevolge van de hevige regenval in het hoge gebergte ondermijnd en deels weggeslagen ter hoogte van km70. Wij gissen dat men met man en macht bezig is een tijdelijke doorgang te creëren. Dit is de reden, waarom er ternauwernood verkeer op de CH11 is! Dit verklaart eveneens de rij vrachtwagens, die wij gisterochtend in de verte bij het oude Chileense grensstation zagen staan! De weg is afgesloten! In feite zitten wij nu opgesloten! Er zijn slechts drie richtingen normaliter beschikbaar: de Ruta de las Missiones, de A31/35, en Ruta CH11 richting Arica, welke richtingen op dit moment afgesloten zijn, doordat beide wegen door wateroverlast deels zijn verwoest en de CH11 terug naar Bolivia. Wij maken onze gedachten op. Lopen wij gevaar als wij op deze overnachtingsplaats meerdere dagen doorbrengen, in het bijzonder als het dagen aan een stuk boven in de bergen heel erg hard blijft regenen?? Wij menen, dat wij op een veilige plek staan en geen risico lopen. Wij hebben genoeg te eten en te drinken. Mede door het goede bereik door de nabije mast kunnen wij de kinderen goed informeren en zelf informatie inwinnen. Bovendien passeren regelmatig politiewagens, die wij kunnen aanhouden voor informatie. Jan heeft op Maps.me gekeken en op de Pan American site de vraag gesteld of iemand weet hoe de staat is van de A-191, of wij die weg zouden kunnen rijden als die bereikbaar is. Niemand kan hier antwoord op geven. Carla meent verkeer te horen. Wij zien niets dan één keer politie en één wegwerkersauto, wanneer wij Tambo de Zapahuira bekijken en de informatie lezen. De Tambo, stammend uit de Incatijd, is in feite een machtsmiddel om door controle van de passerende karavanen de goederenstroom te beheersen door tol te heffen. Men heeft scherven gevonden, die deze bewering staven. Vicuna’s komen nieuwsgierig bij ons kijken. Of zijn het guanaco’s? Zo moeilijk om ze uit elkaar te houden! Ze lijken veel op elkaar, maar de guanaco’s zijn wat groter en zwaarder dan de ranke vicuna’s en leven hoofdzakelijk in Argentinië, terwijl de vicuna’s goed boven de 4000m kunnen leven. Eigenlijk zijn wij heel nieuwsgierig, waar de ellende van de woestenij begint. Wij besluiten op onderzoek uit te gaan en rijden richting Arica. Aan onze linkerzijde is de Pukara Copaquilla, een oude vesting, gebouwd om de landerijen en de bevolking beneden in het dal te beschermen, vanwaar je een prachtig uitzicht hebt op het dal. Weg A-141 voert naar het dorp beneden en levert schitterende vergezichten! Tot onze verbazing stuiten wij op een uitzonderlijke camping aan de rechterzijde in Pueblo de Mallku op 3167m hoogte en gesitueerd bij km88. Wij stoppen om camping Astronomia te bekijken. Het is een alternatief geheel. Gebouwd rond een oude treinwagon, die vroeger bij de mijn beneden in bedrijf was. Een Franse fietser heeft hier overnacht, omdat hij door het slechte weer is overvallen. Al zijn spullen en hijzelf waren drijfnat. Zijn tent en slaapzak hangen nog te drogen in het zonnetje. Een vriendelijk jong stel heeft het opgezet. Het ziet er echt heel leuk uit! Wij drinken een glas mate van kruiden, die het jonge stel zelf combineren. Wij roeren met het staafje , maar worden gecorrigeerd en geleerd om als een rietje te gebruiken, waardoor je geen kruiden in je mond krijgt. Zo, nooit eerder ons verteld in al die maanden! Eindelijk weten wij hoe dit te gebruiken… Vermakelijk! Het jonge stel kan ons niet informeren over het traject vóór ons. Zij weten, dat je er niet door kan en daar houdt het mee op! Plots komen er auto’s uit de richting van Arica… Dan rijden wij verder, besluiten wij, om polshoogte te nemen. Niet zoveel kilometers verwijderd van de camping zien we, dat men de rijweg op meerdere plaatsen recent met de shovel van modder en stenen heeft ontdaan. Langs de kant van de weg staat een bord, wat aandacht vraagt voor de cactus in de vorm van een kandelaar om die te beschermen. Deze soort cactus vind je met name op 2500-2800m hoogte. De rijweg is links en rechts ondermijnd. Wij rijden langzaam over die delen, die zo te zien stevig genoeg zijn om ons te dragen. Wat verder stuiten wij op een lange rij vrachtwagens, die stilstaan en wachten. Wij kunnen vanaf onze plaats in de rij zien, dat er een lange vrachtwagen met aanhanger vastzit en kennelijk niet voor- of achteruit kan, omdat de overspanning te lang is en hij met zijn bodem op de keien in de rivier vastzit. Het duurt heel lang eer hij vrijkomt, nadat er van elders een shovel is gearriveerd om te assisteren, waarna de rivierbedding min of meer wordt aangepast, zodat de lorries gemakkelijker de bypass kunnen nemen, omdat het water een bres in de weg heeft geslagen bij km70! Wij zijn lange tijd hier zoet! Rijden weer langzaam een stukje weg in konvooi tot wij op een nieuwe bypass stuiten, wat wederom veel tijd vergt om deze te nemen. De Franse fietser ziet ons in de rij staan geparkeerd, wachtend op onze beurt. Ondertussen is het uren geleden, dat wij hem hebben achtergelaten op de camping met zijn spulletjes, die nog niet geheel droog waren. Het blijkt, dat vanuit de hoge bergen rondom La Paz de wegen dalen, waardoor het voor fietsers geweldig is om deze trajecten te volgen. Kennelijk een makkie! De Fransman stoot een brul uit en suist ons voorbij! Ons verbluft achterlatend! Het is nu wel ingewikkeld voor hem om de rivierbedding te doorkruisen, maar hij heeft hiervoor alle tijd en gelegenheid…. Wij zien hem niet weer…Voor ons staat een truck, die voorheen heeft gereden voor F.Gering in Landgraaf en op de achterzijde de Brandenburger Toren ter versiering heeft. Zot om zoiets hier tegen te komen! De chauffeurs hebben evenals wij trek. Wij genieten van een boterhammetje. De chauffeurs maken dankbaar gebruik van de kleine personenauto’s, die uit het niets opdoemen met witte koelboxen met warme happen in witte bakjes om het eten warm te houden. Big business! In een vloek en een zucht zijn ze uitverkocht en keren om nieuwe voorraad aan te rukken! De allerlaatste omleiding is een heel lange, want hier is echt een groot diep lang gat geslagen in het wegdek!!! Wat een grenzeloze brute kracht heeft hier een ravage veroorzaakt!!! Wat een ontzettend moeilijke opgave voor een land om hiermee om te gaan. Bovendien kost dit gigantisch veel geld, energie, moeite en tijd om te herstellen. Wij zien op dit punt de afslag naar weg A-191 naar Cuesta el Aguila. In onbruik geraakt door de verwoestende werking van de hevige regenval….Daadwerkelijk is ruim 20 kilometer rijweg min of meer vernield! Na alle bypasses stuiten wij op een enorm lange rij wachtende vrachtwagens vanuit Arica, waarvan de chauffeurs en bijrijders met hun ziel onder de arm ons gadeslaan. Mistroostige blikken kijken ons aan. Velen zijn op hun mobiel bezig. Sommigen zitten in de schaduw onder de vrachtwagen of op een berg zand in de berm om goed zicht te hebben op wat er opdoet. Hangen tegen de wagen of zitten in de cabine. Zij boffen aan de ene kant, want in deze vallei wordt door Engie een groot zonnepanelenpark aangelegd, waarvoor infrastructuur is ontwikkeld en er een grote zendmast staat. Het aantal vrachtwagens is niet te tellen! Het is één lange rij! Kennelijk zijn in Arica de vrachtwagens later aan de kant gezet dan bij Chungará, want wij hebben niet in zo’n lange rij gestaan, gewacht en stapvoets gereden vóór km70 en het traject erna, tot wij de queue tegenliggers ontmoeten. Bijna aan het eind van de rij wagens valt ons oog op de naam Westra op een truck. We zijn Hollanders en we blijven Hollanders… Wij hebben geen idee hoeveel tijd wij op dit traject hebben doorgebracht. Vele uren! Een mens weet niet wat hem te wachten staat als je dit traversé ingaat. Links en rechts en voor ons is de chaos zo groot, dat het natuurgeweld ons imponeert en ons stil maakt. De donkere dreigende lucht bekijk je met andere ogen. Alsjeblieft nu geen regen, terwijl wij hier in het Quebrada slechts langzaam vorderen, doordat wij meer stilstaan dan rijden… Natuurgeweld is indrukwekkend en min of meer beangstigend! Spanning houdt ons in de ban. Een mens wil slechts een veilig heenkomen! Een gevoel van opluchting komt over ons heen als wij de rij wachtenden achter ons laten en weer normaal kunnen rijden. Een gevoel van schaamte bevangt ons. Het is echter de realiteit. Wij beginnen de Cruce Longitudinal Loma Lluta: eerst klimmen en daarna een heel lange afdaling met haarspeldbochten. Prachtige vergezichten op het grijswitte gebergte! Een kleine vrachtwagen in de berm bij een gedenksteen ter herinnering aan een vrachtwagenchauffeur, die hier verongelukt is, symboliseert het roekeloze gedrag van vele chauffeurs. Er wordt door een aantal te hard gereden en op onverantwoorde wijze ingehaald. Telkens weer zijn er noodbanen voorhanden voor het geval dat de remmen niet goed werken. Een geweldige uitvinding! Aan de sporen in het grind te zien wordt er regelmatig gebruik van gemaakt… Wanneer wij vanaf de Mirador onderaan de afdaling in de Valle de Lluta het dorpje Linderos zien liggen, kiezen wij ervoor om hier te overnachten. Wij zijn beiden moe! Het is een enerverende dag geweest! Wij hebben het gehad voor vandaag! Tot onze verwondering zien wij langs het landweggetje conische torens tussen de agrarische landerijen. Het blijkt, dat zich hier een Hare Krishna gemeenschap heeft gevestigd, waar je kunt overnachten in de Ecolodge en wat kunt eten. Er is echter geen gelegenheid om met onze wagen het terrein op te rijden. Wij zijn te kolossaal. Bijna aan het eind van het landweggetje is echter een mooie parkeerplek op het grind naast de oude spoorlijn, vanwaar wij een prachtig zicht op de vallei hebben en op de vrachtwagens, die klimmen en dalen in dit surrealistische berglandschap. Voor de klimmers geen grap om achter die lange wachtrij aan te moeten sluiten als zij die lange helling hebben genomen… Het dorp Poconchile heeft een mooi kerkje zo te zien. Wij hebben helaas de afslag gemist. De weg is druk. Jan ziet het niet blinken te keren en terug te rijden. Het schijnt, dat er per dag meer dan 500 vrachtwagens over de CH11 rijden. Wij hebben ze niet geteld, maar wij kunnen beamen, dat wij eigenlijk door vrachtwagens worden omringd! Volgens ons is deze route voor Bolivia van vitaal belang! Op de weg naar Arica hopen wij de Lluta geogliefen op de kale hellingen te kunnen bewonderen. Opletten geblazen, want niet alles is hier zo bewegwijzerd als in Europa. Dit is echter best goed aangegeven met palen, voorzien van de verschillende figuren, die op de helling zijn te zien: een kikker, een adelaar, lama’s en mensfiguren, die getuigen van de karavaanroute naar Tiwanaku in Bolivia. Op twee plekken bekijken wij de geogliefen en drie putten de Rana, waar voorraden in werden bewaard. Inventief! In Arica rijden wij naar de supermarkt om boodschappen te doen. Het is ontzettend druk! Wij staan aan de kant van het parkeerterrein bij de ingang naar de parkeerkelder, want wij passen niet in de vakken en zeker niet in de kelder. Hierdoor een voortreffelijk zicht op wat er zich afspeelt. Hier wordt een spel gespeeld met autobumpers en achtergelaten winkelwagentjes, door de auto’s van en naar beneden en de gebruikers van de begane grond…. Onbegrijpelijk, dat niemand de moeite neemt om de karren opzij te rijden en weg te zetten, wanneer zij alle boodschappen in de auto hebben gedumpt! Als Jan terugkomt en onze kar is uitgeladen, neemt Carla de moeite om de karren op de rijbaan beet te pakken en ze stuk voor stuk in elkaar aan de kant te zetten, wanneer er één zo’n zet krijgt, dat de kar bijna tegen ons voorlicht dendert. Geen grap, als die kaduuk gaat! Een vrouw spreekt Carla aan, of wij water nodig hebben. Water, drinkwater in grote verpakking, dat heeft Jan toch net gekocht! Nee, zij bedoelt om de watertank te vullen om de kraan te kunnen gebruiken… Ja, inderdaad moeten wij onze watertank nog vullen. Zij wijst naar een rode personenauto, volg ons maar… Zo rijden wij achter een wildvreemde rode auto aan met een beetje dubbel gevoel. Onterecht! Wat blijkt? Dit echtpaar is de trotse bezitter van een camper en weet uit ervaring, dat het niet simpel is om de watertank in het droge noorden van Chili te vullen. Wij vinden dat pas later uit, als men ons weigert water te verstrekken… Wat ontzettend vriendelijk van hen! De man belt ondertussen een Duitse vriend, die al jaren in Chili woont en reikt Jan de telefoon, waarop de vriend Jan uitlegt, dat in Chili in verschillende gebieden - code rood - geldt vanwege weggeslagen wegen door de enorme regenval in het hooggebergte. Een vriend van hem zit op de kustweg, Ruta 1, opgesloten ten zuiden van Iquique. Calama staat blank en is afgesloten. In San Pedro de Atacama regent het! Hij adviseert Jan van te voren aan politie en bevolking te vragen of trajecten toegankelijk zijn. Het echtpaar wil niets voor het verstrekte water hebben! Zij bieden zelfs aan, dat wij weer voor water mogen komen, als wij opnieuw in de buurt zijn. Wat behulpzaam zijn mensen! Wij bieden een kleine attentie uit Nederland aan, wat hen verrast, waarna wij afscheid van elkaar nemen. Hierna zoeken wij een tankstation op om diesel te tanken. Bevoorraad en wel verlaten wij de stad. Rond de gevangenis kunnen wij op de heuvel ten oosten van de weg geen geweldig groot reclamebord vinden, waarvoor 75.000 lege Coca Cola flessen zijn gebruikt! Het zou gaan om het grootste formaat ter wereld… Een halve gare heeft een drone daar laten vliegen om dit vast te leggen. De gevangenis vond dit niet plezant! Het zou wel eens de oorzaak kunnen zijn, waarom wij dit reuzegrote bord niet meer kunnen ontdekken… Wij zijn zo gefixeerd op het Colabord, dat wij de afslag vergeten naar de Azapa Valley, mede beïnvloed door onze hongerige magen. Hier bevindt zich het Archeologisch Museum San Miguel de Azapa, wat deels gewijd is aan de Chinchorro’s, een bevolkingsgroep bestaande uit kleine groepen, die zich in leven hielden door vissen en jagen en woonachtig waren langs de kust in Zuid Peru en Noord Chili. Langs de A31, waar wij vandaan zouden zijn gekomen, als wij de Missionroute hadden kunnen uitrijden, ter hoogte van de kruising met Ruta 5, stoppen wij om bij de Presencias Tutelares te lunchen. Enorme beelden in de verlatenheid, die onze aandacht opeisen. Fraaie verschijningen om te zien en te bekijken. De zon werpt schaduwen, wat interessant is, omdat het de houdingen een andere dimensie geeft dan met de bewolkte lucht, op het moment van arriveren, waardoor er als het ware bescherming van uitgaat. Jammer, dat er in vergelijking met vorig jaar geen parkeerterrein meer aanwezig is en er zo verschrikkelijk veel glas op het terrein ligt van met name kapotte bierflesjes. Misschien is dit de reden, waarom het parkeerterrein is verdwenen? Beelden bekeken, magen gevuld, hups in de auto om op tijd onze bestemming te bereiken. Quebrada de Vitor: een boeiend landschap! Vorig jaar hebben wij op dit traject Seabridge deelnemers van de Zuid Amerika reis ontmoet en vooral opgelet of wij twee auto’s zagen, die met ons de Aziëreis hebben gedaan. Kennelijk reeds als eersten gepasseerd, want wij hebben velen gezien, maar niet hen! Nu hebben wij alle tijd om op de omgeving te letten! Bij de verschillende Miradors stoppen wij en genieten van het uitzicht. Bij een van de Miradors wordt geduid, dat de Chinchorra’s in de Valle de Camarones hebben geleefd en wordt er meer informatie over hen verstrekt. Wij vinden dit interessant, want wij zijn op weg naar Caleta Camarones, waar wij vorig jaar eveneens hebben overnacht, waar rond 7000 voor Christus ook de Chinchorra’s hebben geleefd. Men heeft reeds enkele honderden Chinchorro mummies gevonden van verschillende leeftijden op verscheidene plaatsen. Het zijn de oudst bekende mummies in de wereld. Het mummificeren was niet voorbehouden aan een bepaalde groep, voor zover men dit heeft kunnen vaststellen. De gevolgde methode tijdens het mummificeren is in de loop der tijd wat gewijzigd, maar bestond uit een aantal stappen volgens een bepaald patroon. Opvallend is, dat sommige mummies herhaaldelijk opnieuw zijn geverfd, wat suggereert, dat de Chonchorro’s de mummies lang hebben bewaard of van de ene naar de andere plek hebben verplaatst. Aanvankelijk werd zwart mangaan gebruikt als kleurstof en later rode oker. Wanneer wij bij Cuya afslaan hebben wij mazzel dat wij van de douane mogen doorrijden. Wij parkeren evenals vorig jaar de wagen bij de keramiek beelden, die in dit dal zijn geplaatst ter herinnering aan de vondst van mummies van de Chinchorra’s. Ondanks de gierende wind horen wij nu de muziek vanuit de mummies, wat ons vorig jaar is ontgaan. Zingende beelden! Zeer symbolisch! De man laat een klokkenspel horen, terwijl de vrouw kreunt en steunt. Op de romp van de man vallen de visjes op in zijn onderbuik. Het hart van de vrouw wordt gevormd door een roos. Rechtsboven heeft zij 2 kinderen en in haar buik één kind. De longen worden weergegeven door veertjes. De kunstenaar heeft werkelijk heel creatief vorm gegeven aan deze twee mensfiguren! Boeiend om alle details te bekijken! Nog veel interessanter nu wij meer over de achtergrond van deze twee beelden te weten zijn gekomen! Er staat niets hier geschreven! Wij rijden door naar het strand om daar te overnachten. Helemaal niemand komen wij tegen! Geen mens zien wij bij de stallen in het dal. Geen vissers in het vissersdorpje. Het strand is afgekalfd en veel kleiner vergeleken met vorig jaar. Diepe geulen zijn ontstaan. Geen Chilenen, die het weekend zich hier verpozen. Carla wil hogerop het strand en niet zo dicht bij het water. ’s Avonds kan ze de slaap niet vatten. Onrustig, met visioenen van tsunami’s… Jan gaat ter geruststelling buiten naar de zee kijken, omdat de zee buldert, de golven hoog zijn en wij niet weten of het hoogste tij voorbij is. De zee trekt terug: het tij is gekeerd! Het zal eb worden. Jan oppert terug te rijden naar de zingende beelden om daar te slapen, maar Carla is nu toch meer gerustgesteld. Een kort nachtje! Dat wel! Jan heeft ‘s ochtends geen animo om het weggetje langs de rotsen te volgen om het Chinchorro beeld boven in de bocht te voet te bekijken. Te hoog klimmen en te ver! Veel te inspannend! Carla is nieuwsgierig of dat beeld ook zingt… Vorig jaar zijn wij zo dwaas geweest om dit weggetje langs de rotswand met de auto te rijden tot het havenplateau, daar op de ponton te moeten keren, omdat de buurman op het strand had gezegd, dat je zo’n mooi uitzicht zou hebben… Zeker waar! Echter een doodeng weggetje! Doen we nooit weer! Wie weet komen we ooit nog te weten of het beeld boven op de rots evenals de beelden aan het begin van het dal zingt…. Vandaag niet! Wanneer wij het strand verlaten zijn meerdere vissers bezig zich voor te bereiden op hun werk. Zij lachen, groeten en zwaaien. Het vissersgehucht is dus nog steeds bewoond, al leek het gister bij aankomst uitgestorven… Aan het eind van de vallei werpen wij alsnog een blik op de beelden, die in de morgenzon andere subtiele details laten zien. Het zijn met recht kunstwerken! Op de kruising slaan wij rechtsaf naar het zuiden. Vorig jaar een geweldig mooie nieuwe weg! Stomverbaasd bekijken wij waar we terechtkomen als wij een paar kilometers hebben gereden… In Quebrada del Minimiñe is het één grote ravage! Is hier hetzelfde gebeurd als op de weg van de Boliviaanse grens naar Arica? Inderdaad! Echter er is een groot verschil: men is druk bezig de weg te herstellen! De verwoesting moet in een vorig seizoen hebben plaatsgevonden en is aanzienlijk! Over een traject van ongeveer 18 km is alles geruïneerd! Wat echter als er opnieuw zoveel water uit het hooggebergte naar beneden komt denderen? Wordt de nieuwe weg dan niet wéér weggespoeld? De weg ligt nog altijd naast de rivier in de kloof en ligt niet veel hoger dan de rivierbedding… Regelmatig op een onderlaag van gestort gesplit graniet, deels op betonplaten… Wij hebben op de CH11 gezien, wat de watervloed doet met dit soort constructies, terwijl men echt zijn best heeft gedaan om een stevige ondergrond te creëren. Wij kunnen slechts 20 á 30 km per uur rijden, want het lijkt alsof de auto uit elkaar rammelt. De weg is niet veel beter dan in de Quebrada de Cardones op Ruta CH11. Bovendien is men aan het werk en moeten wij regelmatig stoppen en wachten tot wij dóór mogen. Aan de kant zitten twee dames in een kleine lage auto, die het begeven heeft, omdat de bodem de keien in de rivierbedding heeft geschampt en het nodige beschadigd is, waardoor het onmogelijk is verder te rijden. Zij moeten noodgedwongen op hulp van buitenaf wachten. De auto zal moeten worden afgevoerd en gerepareerd moeten worden. Zonde! Wij boffen, dat de onze zoveel vrije ruimte onder de wagen heeft! Dankbaar constateren wij, dat wij Geoglifos de Chiza bereiken. Einde van de ellende van het gehobbel! De parkeerruimte is niet beschikbaar. Wij beginnen aan de lange helling omhoog en genieten van het schitterende landschap. Geoglifos de Tiliviche gaat eveneens aan ons voorbij. Wij slaan af naar de A40 om een dor en droog dal in de zandwoestijn in te slaan naar de camping in Pisagua. Een speciale entree tot dit vissersdorp. Een bijzonder grote tegenstelling, wanneer op het laatst een turquoise zee zich plotseling voor ons uitstrekt: adembenemend mooi! Een grillige kustlijn… Van vrij grote hoogte dalen wij via haarspeldbochten af, richting het oude stadje en de landtong die in zee uitsteekt. Wij parkeren de auto en lopen naar het uitkijkpunt, waar nog een oud kanon staat. Het is een paradijselijk plekje! Het is ongelooflijk, dat deze wondermooie plek tegelijkertijd slechte herinneringen herbergt. Het kanon symboliseert de strijd om Pisagua in vroegere tijden. Een luguber verhaal heeft indertijd Pisagua weer op de kaart gezet, toen er een massagraf is gevonden, waarin tegenstanders van Pinochet zijn gedumpt, die in dit geïsoleerde plaatsje aanvankelijk zijn vastgezet, gefolterd en vermoord. Vanaf de landtong zien wij de oude begraafplaats liggen. Ruim 3 kilometer verwijderd van de camping en het vissersplaatsje. In vroegere tijden toen er nitraat werd gewonnen, was Pisagua een belangrijke haven in Noord Chili om de producten te verschepen. Deze functie is totaal verloren gegaan. Sommige gebouwen getuigen van vergane glorie en herinneren aan de glorietijd van de winning van salpeterzuur. Wat kan het leven vreemd verlopen... Een prachtig plekje met een triest verleden. In het sanitairgebouw op de camping vraagt een moeder of het water hoog was in de rivier, toen wij naar Pisagua toe reden. De moeders hebben alles opgebroken, douchen de kinderen voor vertrek om naar huis terug te keren. Zorgelijk vertelt zij, dat het boven de bergen zo donker was… Welgemoed vertrekken zij… Op hoop van zegen…De volgende dag rijden wij terug naar Ruta 5. Op het kruispunt met de A40 staan wegversperringen… De weg, die wij gister hebben gereden door het Quebrada de Minimiñe is versperd! Door de hevige regenval niet meer door te rijden! Wij hopen, dat de moeders gisteravond met hun kinderen naar Arica hebben kunnen terugrijden, voordat dit opdeed. De moeder had het juist ingeschat! Zij had het bij het rechte eind! Voor ons geen probleem, want wij willen naar het zuiden. Wanneer wij Huara naderen, zien wij de politie voor ons opdoemen. Er zijn barricades aangebracht op de linker weghelft. Er staat een geweldige rij! Wij vragen de politie wat er aan de hand is en zij informeren ons. Wij kunnen rustig onze weg vervolgen zonder problemen. De mensen, die op weg zijn naar Noord Chili, zullen geduld moeten hebben. Een ieder probeert zijn eigen oplossing te bedenken in de hitte en de verzengende zon. Een automobilist heeft een parasol geïnstalleerd om schaduw te scheppen voor de kleine kinderen. Kleden en kleding vormen zonneschermen. Onder vrachtwagens wordt de schaduw benut. Er is in het centrum van het plaatsje noodhulp georganiseerd door het departement voor de gezondheid, waar drinkwater wordt verstrekt en tonnen met water ter beschikking staan. Het stinkt echter gigantisch naar pies en poep rondom deze wachtende menigte mensen…. Wij zijn blij, als wij zijn afgeslagen om richting Colchane te rijden en de frisse lucht vanuit de bergen ons begroet….