Jan zit onder een boom

Dag 21 Vanochtend vroeg brood gekocht bij het van de camping, wat er uitziet als een open gemetselde ruimte, welke nooit is afgebouwd, met een soort tafel linksvoor en rechtsvoor stoelen met een tafeltje waar de mannen, die op de camping werken, rond etenstijd met elkaar zitten te eten. Achterin liggen achtergelaten boeken en tijdschriften: de bibliotheek. Voor aan het pad staat een grote houten kist met een schuifdeksel met een metalen handvat erop. Op de zijkant staat geschreven <<< le Pain 2 Dirham>>>. Je pakt je brood en legt het geld bovenop in het schaaltje op de kist. Na het ontbijt is het verzamelen voor het restaurant. Jan blijft thuis. Eerst nog lekker een tukkie doen. Straks aankleden en op een stoel in de schaduw van de dadelpalmen, eens kijken hoe het gaat. Met een gids wandelen wij door het geïrrigeerde palmenbos naar Amazraou, een dorpje tussen citroen-, amandel- en olijfbomen en tuinen aan de zuidkant van Zagora, aan de rand van de woestijn. Wij zien vrouwen verenigd voor het gebouw, waar zij worden gestimuleerd zichzelf te ontwikkelen. Zij leren lezen en rekenen en gezamenlijke initiatieven te ontwikkelen binnen een coöperatie. Zelf komen de vrouwen nu met de wens, dat hun kinderen naar school gaan. Vroeger woonden en werkten hier in dit dorp Joden. Er is nog altijd de Joodse synagoge, welk gebouw door de moslimfamilies die er tegenover wonen, wordt beheerd. Zij regelen de toegang tot de synagoge voor de gids en Joden, die vanuit de VS en Israël hiernaartoe komen op pelgrimage. Het is een kleine synagoge. De Joden op pelgrimage brengen alles mee om hier een dienst te kunnen houden. Drie vrouwen aan de overzijde hebben de deur voor ons van de synagoge geopend, zodat wij hier een kijkje kunnen nemen. Als beloning krijgen zij hiervoor een bedrag via de gids. In Amazraou wonen Berbers, Arabieren en Haratin , die de Joodse traditie van het maken van zilveren sieraden voortzetten. De zilversmeden zijn in een kleine ruimte bezig binnen nissen. Voor is een oventje van klei met een ventilator om het vuur goed te laten branden: inventief! In een mal wordt het zilver gegoten, daarna in de oven om na afkoeling gevijld en geschuurd te worden, zodat een keurig afgewerkt product ontstaat. Het zijn grote stukken en zwaar om als hanger te dragen, denk ik in eerste instantie. De man bij wie ik kijk, terwijl hij aan het werk is, tovert een grauw bruin papier uit zijn broekzak met een collectie hangers erin. Hij wil graag verkopen… Wij worden echter al weer opgejaagd. We moeten weer door. Jammer voor de vier mannen in de kleine benauwde ruimte! Weer naar een andere ruimte waar oude houten deuren worden gerestaureerd. Knap werk! Inlegwerk van dromedarisbeenderen en beenderen van geiten in hout. Wat een intensief en precies werk! Wat een uren zitten hierin! Het blijkt eveneens een soort antiquair te zijn, die veel zilverwerk in de aanbieding heeft. Werkelijk ontzettend mooie dingen zijn hier te koop! Gelukkig heeft deze winkel een heuse toilet, waar Carla gebruik van mag maken. Ondertussen is er handel uitgestald: de tafel ligt vol met ringen in allerlei maten en iedereen past. Hier worden mooie sieraden te koop aangeboden, maar tijd om te onderhandelen is er wederom niet. Het is tijd om te gaan…Toch komt een van de mannen ons achterop; het spel van afdingen en onderhandelen. Alsnog wordt de deal een voldongen feit. Een aardig Berber kettinkje rijker voor een keurige prijs, welk ontwerp reeds veel complimentjes heeft opgeleverd! Op de terugweg naar de camping volgen wij de rivierbedding waar de vrouwen en dochters de was doen en eveneens vloerkleden schrobben met een borstel


om ze op de muur te drogen te hangen: geen minuscuul klein kleedje maar echt grote lappen! Een hele klus! Je mag absoluut geen foto van hen maken! Desondanks doet iemand met de Ipad het toch: een grote steen wordt naar de bezitter van de Ipad gegooid! Gevolgd door nog drie andere stenen, die gelukkig geen van allen iets of iemand raken…Tja, dat krijg je ervan als je iets doet wat een ander niet wilt! Het is echter een kleurrijk en vrolijk schouwspel als zij met zo’n grote groep druk bezig zijn, zowel met hun handen, hun voeten als hun monden. Het is werkelijk gezellig luidruchtig op een was plek! Apart, dat in heel kleine dorpjes soms jonge vrouwen het wasgoed in een grote teil met hun voeten wassen door in de teil, net zoals met druiven persen, het wasgoed bewerken door met hun handen in hun zij met hun voeten op het wasgoed te stampen. Echter doorgaans wordt het wasgoed met een borstel bewerkt om de vieze vlekken eruit te schrobben. Ondertussen is het warm! Wanneer wij Hotel Kasba Asmaa voor de camping passeren nemen wij er een kijkje: een prachtig opgezet en ingericht gebouw. Wij zijn welkom om er iets te gebruiken, zegt de receptioniste. Jammer, wij hebben andere zaken voor vanmiddag op staan. Eerst lunchen met Jan, die het gelukkig beter vergaat. Hij heeft heerlijk met Theo in de schaduw gebivakkeerd. De was nog even spoelen en ophangen aan de lijn. Onder de douche in de camper en een wasbeurt voor het haar om het Saharazand eruit te spoelen. Daar knapt een mens van op! Om half vijf een korte briefing betreffende de komende week en aansluitend een traktatie en gezellig samenzijn, want Tjalling is 74 jaar! Het is een ontspannen dag!