Een andere wereld

De tijd is letterlijk een uur teruggezet bij aankomst in Tanger! Aanvankelijk heb ik mijn horloge op de oude tijd laten staan, omdat ik altijd aan de late kant ben: ben ik lekker op tijd! Maar als ik een uur te vroeg klaarsta, vind ik dit teveel van het goede! Alsnog de nieuwe tijd ingevoerd!
Vandaag maken wij met een Duitssprekende gids een wandeling door de oude stad van Chefchaouen, genesteld in een kom tussen twee bergen (de Hoorns), waaraan het stadje zijn naam ontleent. Om 10 uur verzamelen bij de entree van de camping, die boven de stad gelegen is. Zigzaggend dalen wij af langs de begraafplaats, die zonder gebruik van een graafmachine, letterlijk met de hand van een hekwerk wordt voorzien, door de smalle steile straatjes, over pleintjes, af en toe onder een poortje door, tussen deels wit en deels blauw gekalkte huizen door. De bovenzijde is wit om de zon te weerkaatsen en de insecten te verjagen. Het wit doet echter ook pijn aan je ogen door de reflectie van het licht. Niet iedereen heeft een zonnebril in zijn bezit. Om het effect van de reflectie te verminderen heeft men er voor gekozen de onderzijde van de muren indigoblauw te kleuren. Sommigen hebben zelfs de variant van lichtblauw als overgang op het middelste deel van de wand. Fraai bewerkte deuren, smeedijzeren hekwerk voor sommige ramen en portalen en rode pannendaken zijn een lust voor het oog. Pittoresk en zeer lieflijk om te zien! En overal poesjes… Geen hond loopt hier rond. Volgens de gids wonen hier alleen heel veel poezen en mensen! Afdalend bereiken wij het gebouw, dat de ondergrondse bron omsluit, de reden om op deze plek in 1471 Chefchaouen te stichten. Ingenieus gebruik van het water voor wasplaatsen en molens stammend uit de tijd van de Andalusische vluchtelingen. Een wasvrouw is druk doende met grote stapels was. Zij wil absoluut niet op de foto, maar haar gebaren zijn overduidelijk: zij vraagt om geld. Nog niet gepind. Wel Europees muntgeld. Alla, als zij toestaat dat wij fotograferen, is dat het waard. Zij steekt haar hand uit en bekijkt de munt, maar pakt de munt niet aan. Plons in het water! Zij schudt haar hoofd. Zij wil Dirham: Marokkaans geld, wat ik niet heb! Razendsnel grist zij in het water, pakt de euro en legt hem op de rand van de watergoot. Ik vraag haar nogmaals toestemming voor een foto. Zij schudt wederom ontkennend haar hoofd. Ik kijk naar de plek van de euro. Waarachtig, mooi opgeborgen! Wat doe je met je goeie fatsoen? Maak je nu wel of niet een foto van iemand die toestemming weigert, maar wel een graantje meepikt… Die mooie foto is er niet gekomen. Slechts een probeersel met de telelens. Vanaf een terrasje kijken wij op haar neer, genietend van een heerlijk kopje hete koffie en gloeiend hete opgegoten melk. Wat hebben wij het goed! Hierna neemt de gids ons mee naar de medina met heel veel kleine winkeltjes in de smalle straten en stegen. Wij zien de bakker, die brood bakt voor zijn klanten van het door hen aangereikte deeg, waarna zij de broden deels voor eigen gebruik behouden en deels zelf ter verkoop aanbieden. Werkplaatsen van wevers in minuscule kleine ruimtes. Hier worden de wollen djellaba’s geweven evenals de rood-wit gestreepte stoffen, met name gedragen door de vrouwen van de Jebala, een stam in het westen van het Rifgebergte. Veel mannen lopen hier gehuld in een ruimvallend djellaba met puntkap, effen of gestreept. Een werkelijk apart gewaad! De vrouwen wikkelen de rood-wit en indigoblauw-wit gestreepte kleden als een rok of een jasje om zich heen, hoewel je de kleden ook op tafel of op een stoel of een bank ziet gebruikt. Multifunctioneel zijn deze kleden. De vrouwen dragen eronder een soort legging plus bontgekleurde anklets of kniekousen met fel gekleurde motieven zoals ballen en bloemen erover. Wollen truien en wollen vesten. Een peignoir eroverheen of een badlaken rond de schouders als een poncho, zie je tot je verbazing ook menigmaal. Die handdoek kan je ook weer gebruiken om je aankopen op de markt in te wikkelen en op je rug als een soort plunjezak te dragen. Inventief! Fleurig en kleurig zien met name de vrouwen eruit, terwijl de mannen in hun djellaba’s doen denken aan kapucijner monniken. Het heeft wel wat! Mooie gezichten. Doorgroefde gelaten. Leuke kindertjes. Een plaatje waard! Je zou deze mensen en hun beroepen heel graag willen vastleggen op een foto. Dat willen ze echter doorgaans jammer genoeg niet. Het is zelfs zo, dat de vrouwen mannen niet aankijken, maar ook heel vaak hun hand voor hun gezicht houden, als het ware zichzelf onzichtbaar makend. Ook voor jou als vrouw! Mannen werpen snel een blik en kijken meteen weer star voor zichzelf uit. Ook al groet je, de groet wordt niet beantwoord, noch een glimlach als resultaat. Typerend voor deze streek? Of een kentering te bespeuren bij de jongere generatie? De gids neemt afscheid. Wij gaan op zoek naar een bank of pinautomaat, zodat wij een hapje kunnen eten en wat drinken. Hier betaal je doorgaans alles cash! Zelfs de diesel voor de camper contant afrekenen, maar je tank wordt hier door de pompbediende gevuld! Een ouderwetse bijna vergeten luxe! Plezierig weliswaar! Na de lunch gaat Jan op zoek naar een kaart voor internet bij de Marokkaanse telecom. Aangeschaft wat de mevrouw hem adviseert, maar tot nu toe lukt het niet de kaart te activeren door een ontbrekende code. Apart: bij de een lukt het wel, maar bij de ander niet. Nog maar eens bij de Telecom aan de bel trekken. Wie weet! Gezellig nog wat rond kuierend door de stad, treffen wij de vismarkt. Jan op zoek naar goede verse vis. Van de een naar de ander. Hij bekijkt ze, betast ze, keert ze om en gaat de deal aan. Hij sleept er voor een kilo een keurige prijs uit. Hierna groente en fruit aangeschaft. Beladen met boodschappen een blauwkleurige minitaxi aangehouden, die ons voor 15 Dirham de berg op naar de camping brengt. De dag is al aardig gevorderd. Tijd om de toilet te legen en de watervoorraad aan te vullen, want morgen staan wij op een parkeerplaats zonder enige voorziening. Vanavond uit eten met de groep als welkomstgroet van de reisorganisatie. De grote taxi’s staan voor de poort op ons te wachten. Wat heet groot? Een mini van zoals in Turkije? Op zijn Marokkaans is dit een normale Mercedes sedan. Twee volwassenen nestelen zich voor op de passagiersstoel, vier volwassenen proberen zich op de achterbank te plaatsen en de zijportieren te sluiten, waarna de chauffeur het de normaalste zaak vindt, dat hij bij de versnellingspook kan en in zijn achteruitspiegel kan kijken. Zo zitten er zes bejaarden opgepropt bij elkaar op schoot om dit te beleven en beneden in de oude stad op het taxipleintje te worden gedropt! Wat een plezier, wat een gein! Jammer genoeg zijn wij niet zo handig om dit met de telefoon vast te leggen zoals onze kids het even doen. In een authentiek Marokkaans restaurant met zijn allen gezellig gegeten vergezeld van een glaasje door de leiding meegebrachte wijn. In Marokko wordt geen sterke drank verkocht en gedronken! Terug met drie personen in de kleine taxi’s omhoog. Er is nog geen een taxi te bekennen. Ja toch, daar komt er een aan. Hij laadt in, rijdt weg en belt zijn collega’s, dat er een klus is. Drie auto’s komen tegelijkertijd aan. De chauffeurs rijden knoeperhard om de volgende vracht binnen te halen van de resterende wachtende groep beneden in de stad. Jan, de reisleider, staat bij de camping, betaalt de gearriveerde chauffeur voor zijn afgeleverde vracht, die terugkeert naar het centrum waar Anita, zijn vrouw, de beschikbare taxi aanhoudt voor een volgende rit. Het loopt gesmeerd! Een vermakelijk besluit van een geslaagde dag, want Anita is gearriveerd!